JustPaste.it

Dostępność - dlaczego warto

Jeżeli nie dbasz o osoby niepełnosprawne, które mogą odwiedzić Twoją stronę, nie zapominaj, że dostępność (ang. accessibility) ma swoje zalety także dla Ciebie - właściciela witryny.

Nie zamierzam przekonywać do tworzenia witryn według zasad dostępności, konieczny jest jednak pewien wstęp dla osób mniej zorientowanych. Zainteresowanych odsyłam do lektury polskiego tłumaczenia książki “Dive Into Accessibility: 30 days to a more accessible web site” Marka Pilgrima. Michał Świątkiewicz - autor tłumaczenia, dostępnego pod tytułem “W głąb dostępności” wykorzystał osadzone w polskich realiach tzw. persony, czyli kompletne życiorysy fikcyjnych osób. Są to hipotetyczni użytkownicy internetu - niewidomi, nie odróżniający koloru czerwonego, władający wyłącznie lewą ręką, pani używająca szkła powiększającego do czytania gazet. Żadna z tych osób nie jest anonimową cząstką zbiorowości - wszyscy posiadają wiarygodne życiorysy, przyzwyczajenia, ich domowe zwierzaki mają imiona. Każdy zmuszony jest wykorzystywać internet w sposób odmienny niż znakomita większość użytkowników.

Problemy i oczekiwania osób niepełnosprawnych
Użytkowanie interfejsu przez osoby o obniżonej sprawności wiąże się kilkoma rodzajami barier:

  • ograniczenia fizyczne - ślepota bądź słaby wzrok, daltonizm, ograniczony proces poznawczy,
  • ograniczenia techniczne - niewidoczna grafika, brak obsługi sktyptów Javascript, brak myszki, niska przepustowość łącza, brak możliwości zwiększenia rozmiaru tekstu.

Internauci o ograniczonych możliwościach (fizycznych bądź technicznych) wspomagają się często specjalistycznym oprogramowaniem, ułatwiającym korzystanie ze stron www. Może to być tekstowa przeglądarka, albo program odtwarzający dźwiękowo odczytany kod HTML. Część użytkowników wykorzystuje zwykłe przeglądarki, używając jednak wyłącznie klawiatury swoich komputerów. Warto podkreślić, że dla wszystkich korzystanie z sieci bywa często jedną z głównych form kontaktu ze światem. Nawet jeżeli zapominamy o etycznej stronie wyłączania użytkowników niepełnosprawnych z dostępu do informacji (tzw. wykluczenie cyfrowe [link google]), zastanówmy się nad praktycznym zastosowaniem zasad dostępności przy budowie interfejsów użytkownika. Przyjrzyjmy się zaleceniom World Wide Web Consortium w tym zakresie (W3C).

Zalecenia Web Content Accessibility Guidelines (WCAG)
Nawet pobieżna lektura nagłówków kolejnych wskazań powinna przypominać znane już formuły.
Wymieńmy zatem 3 najważniejsze powody, dla których warto inwestować wysiłki w dostępność interfejsu:

  • zasady użyteczności,
  • optymalizacja pod kątem wyszukiwarek (ang. SEO - Search Engine Optimization),
  • poprawna realizacja standardu XHTML.

Serwis www, którego konstrukcja uwzględnia założenia dostępności, ma dużą szansę być użyteczny dla wszystkich internautów.

Używaj prostego i jasnego języka (ang. Use the clearest and simplest language appropriate for a site’s content.)

Także zgodnie z jedną z heurystyk Nielsena, projektowany system powinien komunikować się w sposób naturalny, językiem użytkownika. A więc: jasny język jest korzystny dla użyteczności i dostępności.

Kolejną zasadę heurystyk - kontrolę i wolność wyboru dla użytkownika - odnieść można do zalecenia dostępności, w którym mówi się o właściwym użyciu znaczników oraz arkuszy stylów:

Używaj znaczników oraz arkuszy stylów i rób to właściwie.

W jednym z podpunktów tego zalecenia jest mowa o względnych wielkościach fontów, co daje użytkownikowi możliwość kontrolowania sposobu wyświetlania serwisu. Może to być korzystne nie tylko dla osób niepełnosprawnych. Dodatkowo, WCAG zaleca użycie elementów nagłówkowych HTML w odpowiedniej hierarchii (H1 przed H2 itp.) w celu ustalenia właściwej struktury tekstu, w sposób zgodny ze specyfikacjami. W innym miejscu dokumentu odnaleźć można odwołania do rekomendacji W3C, co stanowić powinno jasny sygnał, że dostosowanie interfejsu do odpowiedniego standardu - spełniającego wymogi dostępności - pozwoli zbudować serwis zgodny z szerszymi zasadami dobrego projektowania. Kod zgodny z rekomendacją W3C ma duże szanse na poprawne wyświetlanie w poszczególnych przeglądarkach, natomiast właściwa struktura tekstu, utrzymana w ryzach znaczników semantycznych, pozwala na oddzielanie prezentacji od samej treści - spełniając najlepsze standardy XHTML. Króto mówiąc: semantycznie poprawny, zgodny z rekomendacjami W3C kod HTML jest dostępny.

Warto zauważyć po dobieństwo niektórych zaleceń WCAG do rad z Przewodnika Google dla webmastera:

Zapewniaj odpowiedniki treści prezentowanych wizualnie bądź za pomocą dźwięku (ang. Provide equivalent alternatives to auditory and visual content).
- to cytat z WCAG. Google zaś podaje:
Staraj się używać tekstu zamiast ilustracji, aby wyświetlać ważne nazwy, treść bądź odnośniki. Crawler Google nie rozpoznaje tekstu zawartego w ilustracjach. Upewnij się, że znaczniki TITLE oraz ALT adekwatnie opisują treść ilustracji.

Pamiętajmy, że oprogramowanie Google odczytuje treść strony w sposób podobny do czytników kodu dla osób niepełnosprawnych. “Widzi” wyłącznie treści czysto tekstowe, umieszczone w HTML, ignorując ilustracje. Jeżeli zależy Ci na zinterpretowaniu zawartości obrazków (wykresy, nagłówki, graficzne menu), oznaczaj je zgodnie z zasadami dostępności.

Wreszcie, zasada, której specjaliści od użyteczności poświęcają wiele uwagi:

Zapewniaj przjerzyste mechanizmy nawigacyjne

Treść niektórych podpunktów tej wskazówki właściwe wprost pokrywa się z zaleceniami ekspertów. WCAG nakazuje więc grupować podobne odnośniki, nawołuje do zachowania spójności nawigacji, zaleca intuicyjne etykiety tekstowe . Trudno o większą zgodność ze wskazaniami na rzecz użyteczności. Przejrzysta, dostępna nawigacja stanowi o użyteczności interfejsu.

Powyższe zasady to tylko kilka wybranych wyjątków z Web Content Accessibility Guidelines, zestawionych z zaleceniami ekspertów użyteczności, standardami W3C oraz przewodnikiem Google. Uważna lektura pełnej treści założeń WCAG powinna upewnić projektantów, że warto budować systemy dostępne. Nie tylko dla niepełnosprawnych.

 

Źródło: Eryk 'eof' Orłowski

Licencja: Creative Commons