Używasz ich codziennie, przeglądając Internet. Zapewne jednak nie wiesz o nich nic szczególnego, ani jak działają. W tym miejscu możesz pogłębić swoją wiedzę.
Wstęp
Z domenami internetowymi spotykamy się na co dzień. Jedne są dłuższe, inne krótsze, wszystkie jednak zbudowane są według jednego, określonego porządku umożliwiającego działanie systemu DNS. Dawno, dawno temu (Polski to nie dotyczy ;), powiedzmy przed rokiem 1983, użytkownik ówczesnych terminali, chcąc uzyskać dostęp do zdalnego systemu nie mógł posłużyć się nazwą domenową strony (np. www.onet.pl) tak jak to robimy dzisiaj. Zamiast tego wpisywał cztero-członowy adres IP zdalnego komputera udostępniającego usługę i port na którym ona działała, przykładowo: 193.59.172.100:23. W ten sposób komunikował się ze zdalnym komputerem o adresie 193.59.172.100 na porcie 23. Ciężki los spoczywał w tamtych czasach na ludziach którzy, chcąc korzystać z rozległej sieci, musieli dokładnie pamiętać adresy IP oraz numery portów usług zdalnych komputerów. Z pięcioma adresami można było sobie poradzić, jednak jeśli tych adresów było kilkanaście, bądź kilkadziesiąt sprawa wyglądała dosyć kiepsko. Dużo myślano nad tym jak ułatwić sobie życie. I wtedy narodził się pomysł: Nadajmy komputerom nazwy! Będzie je łatwiej zapamiętać niż długie numery. W ten sposób powstał DNS. Dziś, z perspektywy czasu, można spokojnie powiedzieć, że był to jeden z przełomów działania rozległych sieci.
DNS (od ang. Domain Name System) jest systemem zamieniającym nazwy domenowe na adresy IP poszczególnych komputerów. W dzisiejszych czasach chcąc skorzystać z usługi WWW portalu Onet.pl wpisujemy po prostu w przeglądarkę adres www.onet.pl i wyświetla nam się strona. Aby jeszcze bardziej ułatwić nam życie, przeglądarka WWW pamięta za nas port na którym działa usługa WWW - jest to port numer 80. Oczywiście możemy napisać również www.onet.pl:80 - zadziała wyśmienicie. Natomiast adres www.onet.pl:81 już nie zadziała, gdyż na tym porcie nie działa żadna usługa.
Prześledźmy teraz po kolei co się dzieje gdy chcemy pobrać stronę portalu Onet.pl. Gdy wpisujemy w naszej przeglądarce WWW adres www.onet.pl, w rzeczywistości dopisuje ona do niego dwie rzeczy (jeśli ich tam nie ma): protokół za pomocą którego będzie odbywała się komunikacja (HTTP), oraz (po dwukropku) port na którym działa usługa WWW (ogólnoświatowa umowa - WWW działa na porcie 80). Następnie, przeglądarka wysyła podany adres do serwera nazw domenowych, czyli DNS (jego adres IP jest zapisany w konfiguracji systemu). Serwer DNS zamienia nazwę na postać IP i odsyła dane do naszej przeglądarki. Przeglądarka komunikuje się z komputerem, którego adres IP dostała, na określonym porcie (80) przez protokół HTTP (który zaliczany jest z kolei do pakietu (zbioru) protokołów o nazwie TCP/IP).
Zdalny komputer przesyła dane do przeglądarki w postaci kodu HTML - jako pierwsza idzie strona główna. Przeglądarka pobiera stronę główną - i - jeśli znajdują się na niej jakieś obrazki/zewnętrzne arkusze stylów/zewnętrzne skrypty - prosi serwer o ich podesłanie (a więc znów komunikuje się z serwerem). Serwer podsyła dodatkowe materiały. Strona jest załadowana.
Jak widać, nasza przeglądarka tylko raz, na samym początku, komunikuje się z serwerem DNS co znacznie przyspiesza całą operację. Tak naprawdę procedura odszukiwania adresu IP przez serwer DNS jest znacznie bardziej skomplikowana, ponieważ istnieje wiele serwerów DNS i serwer główny (serwer usługodawcy internetowego) wysyła zapytania do serwerów domenowych (w tym wypadku do serwera domeny .pl). Przykładową procedurę odszukiwania adresu przez serwer DNS możecie zobaczyć na stronach Wikipedii
Pewnie nasuwa się Wam teraz pytanie, czy można ominąć serwer DNS i jeszcze bardziej przyspieszyć pobieranie strony - tak, można. W tym celu wpisujemy do przeglądarki adres IP serwera na którym działa strona, przykładowo:http://213.180.130.200. Przeglądarka WWW połączy się bezpośrednio z portem 80 serwera portalu Onet.pl.
Czy w sieci działają inne niż WWW usługi?
Oczywiście! WWW to tylko jedna z mnóstwa usług jakie działają w Internecie. Do pozostałych zaliczamy m.in:
- (SMTP i POP) [porty 25 i 110] - czyli protokoły przez które poczta jest odpowiednio: wysyłana i pobierania
- GG [porty 8074 i 443]- protokół którym komunikujemy się z przyjaciółmi przez Gadu-Gadu
- Telnet [port 23] - protokół komunikacyjny do obsługi zdalnych terminali (możemy przejmować kontrolę nad zdalnym komputerem, mieć dostęp do zgromadzonych na nim plików, dostęp do drukarek itp... W rzeczywistości strasznie dziwi mnie fakt iż jest on w dzisiejszych czasach tak mało popularny (dawniej był bardzo popularny). Tak naprawdę przez protokół Telnet możemy połączyć się z każdym komputerem i każdą usługą, i jeśli znamy protokół jaki wykorzystuje ta usługa, jesteśmy w stanie skorzystać z niej nawet bez odpowiedniego programu do jej obsługi. Np. Jeśli nie mamy przeglądarki WWW a mamy Telnet w systemie (Telnet jest w każdym systemie) i znamy protokół komunikacyjny którego używają przeglądarki WWW - w tym wypadku HTTP, możemy łatwo "ręcznie" poprosić serwer by nam podesłał stronę (oczywiście będzie ona widoczna jako kod HTML). Dzięki Telnetowi można się spooooro nauczyć na temat działania usług i sieci. Zaraz to wszystko pokaże.
- NNTP [port 119] - protokół grup dyskusyjnych - oczywiście w dzisiejszych czasach wypartych przez głupo-odporne fora internetowe.
- FTP [port 20] - protokół używany do przesyłania plików pomiędzy serwerem a klientem
- WWW [port 80] - usługa wykorzystująca protokół HTTP do pobierania kolorowych stron internetowych do naszych przeglądarek
Jak się połączyć z Biblioteką Narodową przez Telnet?
Chcąc się połączyć z Polską Biblioteką Narodową przez protokół Telnet /(nawiasem mówiąc jest to jeden z nielicznych przykładów, gdzie możemy wypróbować typową usługę Telnet pracującą na porcie 23)/ musimy otworzyć okienko wiersza poleceń (dawniej nazywane oknem "trybu MS-DOS" (START -> URUCHOM i wpisujemy "cmd.exe" albo "command.com" w zależności od posiadanego systemu). W wierszu poleceń wpisujemy "Telnet" i naciskamy ENTER. Uruchamia się program Telnet i jego wiersz poleceń:
Klient programu Microsoft Telnet - Zapraszamy
Znak anulowania to "CTRL+]".
Microsoft Telnet>
Wpisujemy:
o alpha.bn.org.pl
... po chwili dostajemy pytanie o login. Wpisujemy login:
library
co od ang. oznacza tyle co "biblioteka" ;) Naciskamy ENTER i już jesteśmy w bibliotece narodowej. Możemy robić wiele ciekawych rzeczy - od wyszukiwania interesujących nas książek po ich lokalizowanie w budynku biblioteki lub wysyłanie informacji o nich na nasz adres e-mail.
Jak to się wszystko odbywa?
Chcesz wiedzieć? Dobrze. Najlepiej to zrozumiesz, kiedy sam, bez żadnych programów będziesz sterował serwerem poleceniami określonymi w danym protokole.
Poznasz teraz szczegółowe informacje dotyczące sposobu transmisji danych przez protokół HTTP (będący częścią pakietu protokołów TCP/IP).
Najpierw powinienneś uruchomić Telnet. w tym celu uruchom okienko "Trybu MS-DOS" w nowszych systemach nazwaną "wiersz polecenia", wpisując w pole Uruchom ( w Menu Start ) polecenie cmd
Pojawi się czarne okienko w które wpisujemy Telnet;. Pokazuje się coś takiego:
Klient programu Microsoft Telnet - Zapraszamy
Znak anulowania to "CTRL+]".
Microsoft Telnet>
Spróbujemy połączyć się teraz z LHP na porcie 80 i pobrać jego stronę główną. Musicie jednak robić to dosyć szybko bo po kilkudziesięciu sekundach nieaktywności serwer zrywa połączenie. Aby ustanowić połączenie z LHP na porcie 80 piszemy:
o www.lukas-home-page.ovh.org 80
Jeśli wpiszecie powyższe polecenie nie określając portu, Telnet będzie próbował się połączyć ze swoim domyślnym portem - to jest 23. Połączenie się nie uda, ponieważ na serwerze LHP nie jest uruchomiona typowa usługa Telnet. Jednak Telnet to, jak już mówiłem, coś więcej niż typowa usługa. Za jego pomocą możemy obsłużyć prawie każdy protokół "ręcznie" To znaczy, że to co wpisujemy na klawiaturze, jest bezpośrednio wysyłane do serwera z którym nawiązaliśmy połączenie. Problem leży jedynie w tym co wysłać do serwera by" on to zrozumiał"?
Jak wiemy WWW (czyli port 80) działa na podstawie protokołu HTTP. Więc musimy się posłużyć językiem HTTP by serwer to zrozumiał.
Jeśli wpisaliście powyższe polecenie Telnetu i nadal pisze Łączenie z www.lukas-home-page.ovh.org... to chciałbym Wam powiedzieć, że w sumie się już połączyliście, tylko ekran nie został wyczyszczony ;) Zauważcie, że w danej chwili możecie pisać po terminalu. Jeśli już sobie popisaliście, to się rozłącznie i jeszcze raz połączcie ;) ponieważ polecenia muszą być napisane bezbłędnie, liczy się wielkość liter, spacje w określonych miejscach są również bardzo ważne, NIE MOŻNA UŻYWAĆ BACKSPACE gdyż jest on traktowany w Telnecie jako osobny znak i nie służy do wymazywania poprzednio wpisanych danych tak jak to jest w edytorach tekstu. Telnet po prostu wysyła do serwera na bieżąco każdy znak jaki wpiszesz.<br />
Gdy już jesteśmy połączeni z LHP, poprośmy serwer o plik strony głównej,czyli index.php :
GET /index.php HTTP/1.1
Host: www.lukas-home-page.ovh.org
User-Agent: NazwaPrzegladarki
... i wciskamy ENTER dwukrotnie. Po chwili ukazuje się nam kod strony i na samym jego końcu widoczny znak 0 oznaczający koniec przekazu. Tym samym pobraliśmy stronę ręcznie - nie korzystając z przeglądarki.
Czym są domeny i jaka jest ich budowa?
Domeny są sposobem na katalogowanie stron internetowych, w sposób który umożliwia ich hierarchizacje. Domeny składają się z kilku członów, np. www.onet.pl . Człon ".pl" to człon pierwszego (najwyższego) rzędu identyfikujący polską wersję witryny, człon "onet" to człon drugiego rzędu identyfikujący nazwę serwera. Przykładowo, witryny komercyjne dostają człon ".com" jako człon najwyższego rzędu, witryny biznesowe dostają przyrostek ".biz" itp... Możemy mówić o dwóch wersjach domen: funkcjonalnych (typu .com , .biz , .org , .net , ...) oraz krajowych (typu .pl , .au , .uk , .de , .us m .ru , ...). Przyrostki te można łączyć - przykładowo domena strony o tematyce biznesowej w języku polskim wyglądała by tak zarabiaj.biz.pl , natomiast domena austriackiej organizacji zajmującej się szukaniem domu dla zwierzaków wyglądałaby tak zwierzaki.org.at . Inną sprawą (niezwykle wkurzającą) jest fakt iż tak naprawdę nikt się z tym nie liczy.
Poniżej publikuje zbiór wszystkich możliwych domen, zarówno funkcjonalnych jak i krajowych. Przy okazji chciałem podziękować redakcji "Komputer Świata" za możliwość ich opublikowania w LHP.
| Domena | Przeznaczenie |
|---|---|
| AERO | transport lotniczy |
| ARPA | specjalna domena związana Reverse DNS |
| BIZ | biznes |
| CAT | Katalonia |
| COM | komercyjne |
| COOP | współpraca, kooperacja |
| EDU | edukacja, szkolnictwo |
| GOV | rządowe, polityczne |
| JOBS | praca |
| INFO | informacje |
| INT | organizacje międzynarodowe |
| MIL | militarne |
| MOBI | telefony komórkowe |
| MUSEUM | muzeum |
| NAME | nazwy indywidualne |
| NET | sieciowe |
| ORG | organizacje |
| PRO | zawody |
| TRAVEL | podróże |
Spis wszystkich krajowych domen internetowych najwyższego poziomu
Domena Państwo AD Andora AE Zjednoczone Emiraty Arabskie AF Afganistan AG Antigua i Barbuda AI Anguilla AL Albania AM Armenia AN Antyle Holenderskie AO Angola AQ Antarktyda AR Argentyna AS Samoa Amerykańskie AT Austria AU Australia AW Aruba AZ Azerbejdżan BA Bośnia i Hercegowina BB Barbados BD Bangladesz BE Belgia BF Burkina Faso BG Bułgaria BH Bahrajn BI Burundi BJ Benin BM Bermudy BN Brunei BO Boliwia BR Brazylia BS Bahamy BT Bhutan BV Wyspa Bouveta BW Botswana BY Białoruś BZ Belize CA Kanada CC Wyspy Kokosowe CD Republika Demokratyczna Konga CF Republika Środkowoafrykańska CG Kongo CH Szwajcaria CI Wybrzeże Kości Słoniowej CK Wyspy Cooka CL Chile CM Kamerun CN Chiny CO Kolumbia CR Kostaryka CS Czechy CU Kuba CV Republika Zielonego Przylądka CX Wyspy Bożego Narodzenia CY Cypr CZ Republika Czeska DE Niemcy DJ Dżibuti DK Dania DM Dominika DO Dominikana DZ Algieria EC Ekwador EE Estonia EG Egipt EH Sahara Zachodnia ER Erytrea ES Hiszpania ET Etiopia FI Finlandia FJ Fidżi FK Falklandy FM Mikronezja FO Wyspy Owcze FR Francja FX France, Metropolitan GA Gabon GB Wielka Brytania GD Grenada GE Gruzja GF Gujana Francuska GH Ghana GI Gibraltar GL Grenlandia GM Gambia GN Gwinea GP Gwadelupa GQ Gwinea Równikowa GR Grecja GS Georgia Południowa i Sandwich Południowy GT Gwatemala GU Guam GW Gwinea Bissau GY Gujana HK Hongkong HM Wyspy Hearda i McDonalda HN Honduras HR Chorwacja HT Haiti HU Węgry ID Indonezja IE Irlandia IL Izrael IN Indie IO Brytyjskie Terytorium Oceanu Indyjskiego IQ Irak IR Iran IS Islandia IT Włochy JM Jamajka JO Jordania JP Japonia KE Kenia KG Kirgistan KH Kambodża KI Kiribati KM Komory KN Saint Christopher i Nevis KP Korea Północna KR Korea Południowa KW Kuwejt KY Kajmany KZ Kazachstan LA Laos LB Liban LC Saint Lucia LI Liechtenstein LK Sri Lanka LR Liberia LS Lesotho LT Litwa LU Luksemburg LV Łotwa LY Libia MA Maroko MC Monako MD Mołdawia MG Madagaskar MH Wyspy Marshalla MK Macedonia ML Mali MM Myanmar MN Mongolia MO Makau MP Mariany Północne MQ Martynika MR Mauretania MS Montserrat MT Malta MU Mauritius MV Malediwy MW Malawi MX Meksyk MY Malezja MZ Mozambik NA Namibia NC Nowa Kaledonia NE Niger NF Norfolk NG Nigeria NI Nikaragua NL Holandia NO Norwegia NP Nepal NR Nauru NT Strefa Neutralna NU Niue NZ Nowa Zelandia OM Oman PA Panama PE Peru PF Polinezja Francuska PG Papua-Nowa Gwinea PH Filipiny PK Pakistan PL Polska PM Wyspy Świętego Piotra i Mikelona PN Pitcairn PR Portoryko PS Palestyna (terytorium okupowane) PT Portugalia PW Palau PY Paragwaj QA Katar RE Reunion RO Rumunia RU Rosja RW Rwanda SA Arabia Saudyjska SB Wyspy Salomona SC Seszele SD Sudan SE Szwecja SG Singapur SH Wyspa Świętej Heleny SI Słowenia SJ Svalbard SK Słowacja SL Sierra Leone SM San Marino SN Senegal SO Somalia SR Surinam ST Wyspy Świętego Tomasza i Książęca SU Związek Radziecki SV Salwador SY Syria SZ Suazi TC Turks i Caicos TD Czad TF Terytorium Zamorskie Francji TG Togo TH Tajlandia TJ Tadżykistan TK Tokelau TM Turkmenistan TN Tunezja TO Tonga TP Timor Wschodni TR Turcja TT Trynidad i Tobago TV Tuvalu TW Tajwan TZ Tanzania UA Ukraina UG Uganda UK Wielka Brytania UM US Minor Outlying Islands (Amerykańskie Mniejsze Odległe Wyspy) US Stany Zjednoczone UY Urugwaj UZ Uzbekistan VA Watykan VC Saint Vincent i Grenadyny VE Wenezuela VG Brytyjskie Wyspy Dziewicze VI Dziewicze Wyspy Stanów Zjednoczonych VN Wietnam VU Vanuatu WF Wyspy Wallis i Futuna WS Samoa Zachodnie YE Jemen YT Majotta YU Jugosławia ZA Republika Południowej Afryki ZM Zambia ZR dawna domena państwa Zair (obecna Demokratyczna Republka Konga) ZW Zimbabwe
Źródła:
- Komputer Świat - Encyklopedia Wiedzy Komputerowej na CD
- Wikipedia
Więcej podobnych artykułów znajdziesz w moim serwisie www.lukashp.pl. Serdecznie zapraszam!
Łukasz "Lukas" Wyporek
lukas.home.page@gmail.com
http://lukashp.pl/Weblog/Artykul_Spis_domen_internetowych_i_podstawy_dzialania_uslug_sieciowych