ZESPÓŁ NABYTEGO BRAKU ODPORNOŚCI
Acquired immune deficiency syndrome – AIDS
Czynnik wywołujący - human immunodeficiency virus HIV1 i HIV2 należące do rodziny Lentiviridae, grupa Retrovirus.
Rezerwuar - człowiek
Źródło zakażenia – zakażony człowiek od 2 tygodnia od zakażenia do śmierci.
Wrota zakażenia – naruszona ciągłość skóry lub błony śluzowej w miejscu kontaktu z HIV.
Wirus HIV zakaża limfocyty T4, a także inne komórki posiadające receptor umożliwiający wniknięcie wirusa ( receptor ten to cząstka CD4).
Do komórek zakażonych przez HIV należą: monocyty, makrofagi, aktywowane limfocyty B, komórki nabłonkowe Langerhansa, komórki nabłonkowe mózgu, komórki dendrytyczne i wiele innych.
Cechy charakterystyczne wirusa HIV to tropizm do niektórych rodzajów limfocytów ( tylko ludzkich lub szympansa) i wywoływanie w powolnym i często wieloletnim przebiegu, zakażenia – spadek odporności przez niszczenie limfocytów CD4, które są głównymi komórkami odpowiedzialnymi w organizmie za zjawiska odpornościowe
Drogi zakażenia
kontakt płciowy – hetero- i homoseksualny
kontakty z ranami i krwią podczas zabiegów medycznych
wspólne używanie igieł i strzykawek
poprzez łożysko lub okołoporodowo z matki na dziecko
krew i produkty krwiopochodne
sztuczne zapłodnienie
mleko kobiece
Charakterystyczna cecha epidemiczna wirusa – długotrwałe nosicielstwo przedchorobowe – bardzo niebezpieczne.
Odporność populacji – wrażliwość na zakażenia HIV jest dość powszechna. Jednak niektóre osoby z grup wysokiego ryzyka nie ulegają zakażeniu na AIDS– są to osoby homozygotyczne dla genu kodującego nieczynną postać koreceptora CCR5. Osoby heterozygotyczne – ulegają zakażeniu, ale postęp choroby łagodniejszy.
Epidemiologia zakażenia HIV w roku 1997Dane światowe: Nowe zakażenia HIV – 5.8 mlnOsoby żyjące z HIV i AIDS - 30.6 mlnLiczba zmarłych z powodu AIDS - 2.3 mlnCodziennie przybywało 16 000 nowych zakażeń HIV w tym 90% w krajach rozwijających się.Dane krajowe:Nowe zakażenia HIV - 496Osoby żyjące z HIV i AIDS – 4990 ( 66% narkomanów )Szacunek ekspertów – rzeczywista liczba w Polsce ok. 15000 - 20000
CHARAKTERYSTYKA KLINICZNA
AIDS to późna faza zakażenia HIV
wniknięcie wirusa do organizmu powoduje ostry zespół retrowirusowy – 2 - 4 tyg. po ekspozycji - gorączka, zmęczenie, bóle mięśni i stawów, powiększenie węzłów chłonnych, zapalenie gardła, biegunka, ubytek wagi, wymioty, owrzodzenie błon śluzowych i skóry, pleśniawki
spadek liczby komórek CD4, wysoka wiremia
- po 1-4 tyg. kliniczne wyzdrowienie
serokonwersja – po 3-12 tyg. ( 9 ) - wykrywalne stają się przeciwciała anty-HIV u 95% pacjentów
okres klinicznego zacisza bez lub przy trwałym uogólnionym powiększeniu węzłów chłonnych- w tym okresie duża replikacja HIV w narządach limfatycznych jest równoważona przez skuteczną odpowiedź immunologiczną
wczesne objawy zakażenia HIV – niecharakterystyczne - leukoplakia włochata jamy ustnej, obwodowa neuropatia, idiopatyczna trombocytopenia
objawy AIDS:
obecność zakażeń oportunistycznych
postępującego zespołu wyniszczenia u dorosłych lub nieprzybieranie na wadze niemowląt częste i groźne zakażenia np. nawracające zapalenia płuc, gruźlica płuc, nawracające zakażenia bakteryjne
obecność specyficznych chorób nowotworowych np. mięsaka Kaposiego, chłoniaka nieziarniczego, inwazyjnego raka szyjki macicy
liczba limfocytów CD4+ mniejsza niż 200/mm3
ZAKAŻENIA OPORTUNISTYCZNE ZWIĄZANE Z ZESPOŁEM AIDS
Zapalenie płuc wywołane przez Pneumocystis carini (PCP)
Przewlekła kryptosporydioza lub izosporoza wywołujące utrzymującą się długo biegunka
Toksoplazmoza
Pozajelitowa strongyloidoza
Kandydoza ( kandydoza jamy ustnej uznawana jest za marker rozwoju AIDS; kandydoza przełyku, oskrzeli i płuc są patognomoniczne dla AIDS )
Kryptokokoza
Histoplazmoza
Diagnostyka laboratoryjna
Izolacja wirusa – hodowla na liniach komórkowych pochodzących z limfocytów i monocytów
mała czułość 40 – 97%
Reakcja łańcuchowej polimerazy PCR – wykazanie obecności sekwencji kwasów nukleinowych genomu HIV
Standardowy test – oznaczenie przeciwciał anty-HIV metodą enzymoimmunologiczną ELISA – dodatni wynik należy powtórzyć ( ujemnych się nie powtarza), po drugim dodatnim wyniku wykonuje się bardziej swoiste testy np. Western blot
Leczenie przeciwretrowirusowe
nukleotydowe i nukleozydowe inhibitory odwrotnej transkryptazy np. azydotymidyna, lamiwudyna i inne
nie nukleotydowe i nukleozydowe inhibitory odwrotnej transkryptazy np. ewirapina, efawirenz
inhibitory proteazy np. indinawir i inne
Leki te przedłużają życie, ale nie eradykują wirusa.
Profilaktyka w przypadku ekspozycji na zarażenie wirusem HIV
Jak najszybsze umycie skóry wodą z mydłem oraz spłukanie błon śluzowych wodą
Profilaktyczne podanie terapii przeciw retrowirusowej przez 28 dni dwoma lub trzema lekami np. azydotymidyna+lamiwudyna+indinawir 1-2 godz. po ekspozycji, nie później niż po 48 godzinach
Przed i po 6 tygodniach - wykonanie badania na obecność anty-HIV, HBsAg i anty-HCV
Szczepionka anty-HIV obecnie na etapie badań u ludzi
Zapobieganie zakażeniom wirusami HIV
W warunkach życia codziennego:
Zapobieganie zakażeniom wirusami HIV
W warunkach zawodowych:
szczególna ostrożność w kontaktach z ranami, krwią i w czasie zabiegów oraz udzielania pomocy rannym
Wywiady z pacjentami z grup wysokiego ryzyka, wykrywanie nosicieli wirusów HIV
Stosowanie środków ochrony osobistej, jak rękawiczki, maski, okulary i inne
Praktycznie, w aktualnej sytuacji epidemicznej i prawnej w zakresie nosicielstwa wirusów HIV, każdego pacjenta należy traktować jak nosicielai stosować odpowiednie sposoby postępowania lekarskiego i sanitarnegow kontaktach zawodowych.
Sytuacje nie powodujące zakażenia:
Wspólne mieszkanie, wspólne posiłki, a także podróże publicznymi środkami lokomocji
Podanie ręki, głaskanie, pieszczoty przez dotykanie, jeśli skóra jest nieuszkodzona
Normalne pocałunki bez penetracji głębokiej
Spożywanie posiłków w restauracjach i stołówkach
Kichnięcie lub kaszel osoby zakażonej
Autor: boleslaw krzywousty