Własność, która jest własnością publiczną (Al- Mulkijjah Al- Ammah) to jest to, co zostało uznane przez Dawcę Prawa (subhana wa teala), za własność całej społeczności, a nie tylko pojedynczej osoby.
Wyróżniamy trzy rodzaje własności publicznej (Al- Mulkijjah Al- Ammah):
1. to co jest rozpatrywane jako dobro społecznie użyteczne. Jeżeli jest ono niedostępne, wówczas miasto i społeczeństwo poszukuje go (jego posiadanie jest czymś niezbędnym dla społeczeństwa);
2. zasoby surowców mineralnych, które występują w dużych ilościach;
3. te dobra, które ze swojej natury, nie mogą znajdować się posiadaniu pojedynczej osoby.
Odnosząc się do dobra społecznie użytecznego jest wszystko to, co jest powszechnie uznawane przez ludzi za użyteczne.
Prorok (sal allahu alejhi wa salaam) wyjaśnił co to są dobra (podając ich opis, nie wymieniając ich). Zostało przekazane przez Ibn ‘Abbasa, że Prorok (sal allahu alejhi wa salaam) powiedział:
Muzułmanie są wspólnikami w trzech rzeczach: wodzie, (zielonych) pastwiskach i ogniu.
relacjonował Abu Dałud, relacjonował go także Anas, z hadisu Ibn Abbasa, dodając:
jego cena jest haram.
Ibn Madża relacjonował od Ibn Hurajrah ze Prorok (sal allahu alejhi wa salaam) powiedział, że trzy rzeczy nie mogą być zatrzymywane przez innych:
woda, (zielone) pastwiska i ogień.
To jest dowód na to, że ludzie są wspólnikami (mają wspólny udział w) jeśli chodzi o wodze, pastwiska i ogień i że pojedyncza osoba nie może posiadać tych dóbr. Należy zaznaczyć, że hadis wymienia je jako trzy i są one Asma Dżamida (nie określone) nazwami. Nie podano w nim również Illah (powodu). To mogło implikować, że tylko te trzy dobra, (a nie cechy jakie mają te dobra) reprezentują własność publiczną (Al- Mulkijjah Al- Ammah).
Niemniej jednak, jeżeli ktoś zbada ten problem, zrozumie, że Prorok (sal allahu alejhi wa salaam) zezwolił na posiadanie wody w At-Taif i Chajbar przez pojedyncze osoby, i pozwolił ludziom, aby posiadali wodę do nawadniania pól, i sadów. Gdyby powodem wspólnego udziału wody, było jedynie to, że jest to po prostu woda, a nie to, że taka jest potrzeba społeczeństwa, wówczas Prorok (sal allahu alejhi wa salaam) zakazałby posiadanie jej przez pojedynczą osobę. Ze słów Proroka (sal allahu alejhi wa salaam):
Muzułmanie są wspólnikami w trzech rzeczach: wodzie, (zielonych) pastwiskach i ogniu
i z jego (sal allahu alejhi wa salaam) zezwolenia (pojedynczym osobom, posiadania wody), możemy wywnioskować, że Illah (powodem) udziału w wodzie, pastwiskach i ogniu jest to, że są one dobrami społecznie użytecznymi (są dla społeczności czymś niezbędnym). Hadis zatem wymienia trzy (rzeczy), ale rozpatrywane są one jako dobra społecznie użyteczne. Dlatego też ten Illah (powód) ma miejsce, wraz z wywnioskowaną (zasadą). (Powód istnieje wraz z tym co jest spowodowane i nie istnieje wraz z jego nieistnieniem).
Wszystko co można uznać za dobra społecznie użyteczne, jest rozpatrywane jako własność publiczna (Al- Mulkijjah Al- Ammah), czy była to woda, (zielone) pastwiska, czy ogień (nie ma znaczenia, czy było to wymienione w hadisie).
Jeśli straci cechę (że jest użyteczna dla społeczeństwa), nawet jeśli było to wymienione w hadisie (jak woda), nie byłoby to już własnością publiczną, byłoby raczej jednym z tych dóbr, które może posiadać pojedyncza osoba.
Dobra społecznie użytecznie to są te dobra, które są niedostępne dla społeczeństwa (nie ważne jakie byłoby to społeczeństwo; na wsi, w mieście lub w państwie) i musi ich ono poszukiwać (szukają ich z konieczności np. wodę) (dobra te to: zasoby wody, lasy, drewno na opał, pastwiska i inne).
Odnosząc się do minerałów, wyróżniamy ich dwa rodzaje:
- występujące w ograniczonej ilości (nie jest to rozpatrywane jako ilość znacząca)
- rozległe zasoby surowców mineralnych
Surowce mineralne występujące w ograniczonej ilości, mogą stać się przedmiotem posiadania pojedynczej osoby. Jest to wówczas traktowane jako ukryty skarb( Rikaz), z którego piątą część płaci się Bait ul- Mal (Państwowemu Skarbcowi; Skarbowi Państwa).
Amr ibn Shua’ib przekazał od swojego ojca, od jego dziadka, że Prorok (sal allahu alejhi wa salaam) został zapytany o Luqatah (przedmiot podniesiony z drogi, to co zostało znalezione). On (sal allahu alejhi wa salaam) powiedział:
To, co zostało podniesione z publicznej drogi lub wioski, musicie ogłosić to [że zostało to podniesione] przez jeden rok, jeżeli ktoś tego zażąda, wówczas dajcie mu to, jeżeli nie, będzie to wówczas waszą (własnością); ale jeśli zostało to znalezione w ruinach, wówczas piąta część z tego i z ukrytego skarbu (Rikaz) musi zostać zapłacona Bait ul- Mal
przekazał Abu Dałud.
Rozległe zasoby surowców mineralnych, które nie mogą się wyczerpać (występują w dużej ilości), są własnością publiczną (Al- Mulkijjah Al- Ammah) i nie mogą stać się przedmiotem posiadania pojedynczej osoby. Zostało przekazane przez At-Tirmidhiego, od Abjadha ibn Hammala, że przyszedł do Proroka (sal allahu alejhi wa salaam) i poprosił go o przyznanie mu ziemi, która zawierała minerał soli, on przyznał ją mu [i kiedy] odszedł, jedna osoba, która znajdowała się w towarzystwie Proroka powiedziała:
Czy wiesz co mu przyznałeś? przyznałeś mu niezmierzoną ilość wody (Al-‘Udd).
Po czym [Prorok (sal allahu alejhi wa salaam)] odebrał mu ją [przyznaną ziemię]. Przyrównał (sal allahu alejhi wa salaam) to (w tym hadisie) do niezmierzonej ilości wody (Al-‘Udd), ponieważ nie wyczerpuje się ona.
Ten hadis jest dowodem na to, że Prorok (sal allahu alejhi wa salaam) przyznał górę, która zawierała złoża soli, Abjadhowi ibn Hammalowi. Oznacza to, że jest dozwolone przyznanie kopalni soli. Kiedy jednak dowiedział się, że były to kopalnie, zawierające złoża, które nie mogą się wyczerpać (ogromne złoża), odwołał swoją decyzję [i odebrał przyznaną ziemię]. Zakazał posiadanie [takiej ziemi] przez pojedyncze osoby, dlatego, że była to własność publiczna (Al- Mulkijjah Al- Ammah). Mowa jest tu nie o soli, ale o kopalni soli.
Dowodem na to jest to, że kiedy dowiedział się, że kopalnia zawierała złoża, które nie mogą się wyczerpać (ogromne złoża soli), zakazał posiadania jej przez pojedyncza osobę [pomimo tego, że wiedział, że była to sól i że początkowo ją przyznał (tj. kopalnię)]. Powodem zakazu była ilość minerału (złoża, które nie mogą się wyczerpać, ogromne złoża).
Abu Ubajd powiedział:
Odnosząc się do jego (Proroka) przyznania, Abjadhowi ibn Hammalowi, soli (odkrytej) w Ma’reb, a następnie odebrania mu jej. Uczynił tak, rozpatrując ją jako nie używaną ziemię, którą Abjadh miał zamiar uprawiać. Kiedy Prorok (sal allahu alejhi wa salaam) dowiedział się, że zawierała ona niezmierzoną ilość wody (Al-‘Udd) w postaci strumyków i studni, odebrał mu ją.
W Sunnie Proroka (sal allahu alejhi wa salaam) jest zapisane przecież, że wszyscy ludzie mają prawo do wody, (zielonych) pastwisk i ognia.
Odnosząc się do minerału soli, Prorok (sal allahu alejhi wa salaam) zmienił zdanie i nie przyznał jej Abjadhowi, ponieważ istniał powód (Illah) zakazu posiadania jej [soli] przez pojedynczą osobę. Powodem tym była jej (Al-‘Udd) ogromna, niezmierzona ilość w kopalni, a nie to, że była to ogromna, niezmierzona ilość soli.
Okazuje się [kiedy przestudiujemy ten hadis], że powodem (Illah) zakazu przyznania kopalni soli, było to, że zawierała ona ogromną, niezmierzoną ilość (Al-‘Udd) [to znaczy, że były to złoża, które nie mogą się wyczerpać, ogromne złoża)
Z narracji Amr ibn Qajsa wiemy, że sól w tym wypadku jest minerałem (kopalnią), ponieważ powiedział on:
kopalnia (minerał) soli.
Prawnicy uznali, że treść hadisu odnosiła się do minerałów w ogólności, a nie tylko do soli (jak było w tym wypadku soli).
Wiemy też z narracji Abu Dałuda, że Prorok (sal allahu alejhi wa salaam) przyznał Bilalowi ibn Al-Harithowi Al Muzniemu minerały (kopanie) w Qabaljah; wiemy również z narracji Abu Ubajda, którą zamieścił w swojej książce (Al Amłal), od Ikrimah, że powiedział on:
Prorok przyznał Bilalowi taką ziemię, od tego do tego miejsca i to co było w niej z gór bądź minerałów.
Ten hadis nie stoi w sprzeczności z hadisem Abjadha. Ten hadis raczej oznacza, że ilość minerałów, które Prorok (sal allahu alejhi wa salaam) przyznał Bilalowi, była ograniczona. To był powód, dla którego Prorok (sal allahu alejhi wa salaam) je przyznał. I tym kierował się Prorok (sal allahu alejhi wa salaam), kiedy początkowo przyznał minerały Abjadhowi.
Ten hadis nie może być rozumiany jako zgoda, na przyznanie takich minerałów, beż żadnych warunków. Byłoby to sprzeczne z tym co uczynił Prorok (sal allahu alejhi wa salaam) [kiedy odebrał minerały, które przyznał, kiedy dowiedział się, ze zawierały one złoża, które nie mogą się wyczerpać
(ogromną, niezmierzoną ilość). Należy z tego rozumieć, że Prorok (sal allahu alejhi wa salaam) przyznał minerały, których ilość była ograniczona i [ich złoża] szybko się wyczerpywały. Ten warunek, który mówi, że te zasoby, które nie mogą się wyczerpać, rozległe zasoby, są rozpatrywane jako własność publiczna (Al- Mulkijjah Al- Ammah), dotyczy również wszystkich minerałów [czy znajdowały by się one na powierzchni ziemi (sól, węgiel, szafir, rubin), czy pod powierzchnią ziemi (złoto, srebro, żelazo, miedź, ołów), czy były w płynnej, czy stałej postaci]. Wszystkie one są minerałami, o których mowa jest w hadisie (jego znaczeniu) .
Odnosząc się do tych dóbr, które ze swojej natury, nie mogą znajdować się posiadaniu pojedynczej osoby. Są to te dobra, które składają się dóbr społecznie użytecznych. [dlatego zaliczają się do tego, co jest rozpatrywane jako dobro społecznie użyteczne; chociaż ze swojej natury, nie mogą znajdować się posiadaniu pojedynczej osoby].
Na przykład woda, może znaleźć się w posiadaniu pojedynczej osoby, ale jest to zakazane, jeżeli społeczeństwo nie może bez niej żyć. W przeciwieństwie do dróg, które na pewno nie mogą znaleźć się posiadaniu pojedynczej osoby.
Dlatego też dowodem na ten rodzaj własności publicznej (Al- Mulkijjah Al- Ammah) jest to, że powód (Illah) ma tu zastosowanie. [i że jest to z dóbr społecznie użytecznych], jednakże natura wskazuje na to, że należy to do własności publicznej (Al- Mulkijjah Al- Ammah).
Źródło: Abu Hamza