Angielskie idiomy są dla Polaków bardzo często a pain in the neck (or a pain in the arse/ass/bum).
Angielskie idiomy są dla Polaków bardzo często a pain in the neck (or a pain in the arse/ass/bum), a więc czymś co jest bardzo niewygodne i denerwujące, czymś co sprawia wiele trudności. Wynika to głównie z tego, iż w języku angielskim idiomy dość często zawierają odniesienia kulturowe bardzo różniące się od tych z języka polskiego. Dla przykładu można przytoczyć idiomy związane z alkoholem, m.in. zwrot: be drunk as a skunk / be as drunk as a lord (po polsku dosłownie pijany jak skunks lub pijany jak lord), to po polsku nic innego jak: piany jak bela lub be as sober as a judge (dosłownie po polsku to trzeźwy jak sędzia), gdy po polsku mówi się: trzeźwy jak świnia, czy też: drink like a fish (dosłownie: pić jak ryba), a po polsku mówimy: pić jak szewc.
Bywa, że angielskie idiomy, odwołują się do nieznanych Polakom wydarzeń historycznych, np. as dead as a dodo (w dosłownym znaczeniu: martwy jak dodo) odwołuje się do wymarcia ptaka dodo na Mauritiusie w XVII wieku, o czym Polaków raczej się nie uczy, idiom ten używany jest do opisania czegoś, co już nie istnieje, czy chociażby (ponownie wracając do tematu alkoholu) have one over the eight (a więc wypić jedno więcej niż osiem), gdy w Polsce mówimy po prostu: o jedno za dużo. Angielski idiom odnosi się do czasów kiedy to urządnicy w Royal Court mieli pozwolenie na wypicie nie więcej niż 8 pint (1 pinta złotego płynu = 0,568 litra) piwa dziennie. Powszechnym było wówczas stosowanie miary, że ten kto wypijał więcej niż te 8, wypijał o jedno za dużo.
Oczywiście mnóstwo idiomów angielskich i polskich, posiada wspólne korzenie, czy to z bibli: an eye for an eye (and a tooth for a tooth), a więc: oko za oko, ząb za ząb, czy też z literatury: open sesame, a więc sezamie otwórz się, wywodzący się z historii o Ali Babie i 40 rozbójnikach.
Przedstawienie wszystkich idiomów, jest rzecz jasna nie możliwe, ponieżej zamieszcze jedynie listę tych, które mają nietypowe lub ciekawe pochodzenie ( za Oxford Idioms Dictionary):
have/hold all the aces - być w uprzywilejowanej pozycji, ponieważ posiada się jakiegokolwiek rodzaju przewagę nad inną osobą - He's got all the aces - he is so famous, that he will surely win the election. To wyrażenie odnosi się do gier karcianych. As zazwyczaj posiada najwyższą wartość i dlatego posiadanie asów wiązane jest z sukcesem, przewagą.
put/get sb's back up - denerwować kogoś, wkurzać kogoś - Her silly questions always get the teacher's back up. Idiom ten odnosi się do sposobu, w jaki koty wyginają grzbiety, kiedy się złoszczą lub denerwują.
a ball and chain - problem, przeszkoda, która powoduje, że nie robi się tego, na co ma się ochotę, co chciałoby się robić - His business partner is a ball and a chain. If not him, he would be a milionar today! W humorystycznym zanczeniu okresla się w ten sposón również męża lub żonę - Sorry guys, I have to go home to the ball and chain.
go off the rails - zachowywać się dziwnie, inaczej niż zwykle, w sposób, który zadziwnia lub szokuje innych - Away from his mother and father he went completely off the rails. Wyrażenie odnosi się do pociągu, który się wykoleja.
one for the road - ostatni napój alkoholowy, zanim wyjdzie się z przyjęcia imprezy. W Polsce funkconuje w takiej samej postaci: ostatni na drogę - Lets have one for the road, Pat. Idiom ten najprawdopodobniej pochodzi od zwyczaju oferowania przestępcom ostatniego napoju w pubie w drodze na ich publiczną egzekucje.
throw in the towel - zaprzestanie robienia czegoś, ponieważ ma się świadomość, że nie mozna wygrać, odnieść sukcesu, żwycięzyć, przyznanie się do porażki - Isn't it a bit to early to throw in the towel - you've just started to learn about it? Wyrażenie wywodzi się z boksu, wrzucenie na ring ręcznika, oznaczało poddanie zawodnika.
go on the wagon - decyzja o zaprzestaniu picia alkoholu, na jakiś okres czasu, czy też na zawsze; wyrażenie nieformalne - Would like a glass of wine? - No, thank you, I'm on the wagon. Wyrażenie to odnosi się do amerykańskich dorożek-cystern, które w XIX wieku jeździły i latem spryskiwały ulice, aby się nie kurzyło. Mawiano wówczas, gdy ktoś zaprzestał pić alkohol, że nawet gdyby był spragniony wody, to wolał wejść na tego typu dorożkę i patrzeć jak woda się leje, niż miały złamać przyżeczenie i napić sie alkoholu. Gdy z kolei ktoś po dłuzszej przerwie zaczynał pić mówiono: to fall off the wagon.
make the running - prowadzić, przewodzić w czymś, byc bardzo aktywnym, zmuszać swoim zachowaniem postawą innych do naśladowania - In the field of basketball it is the Americans who are making the running. Idiom odnosi sie do biegów, konkretnie do soby, która biegnie pierwsza i ustala tempo biegu.
run amok - zachowywać się w niekontrolowany, dziki sposób, po polsku: być w amoku - The crowd run amok from the concert when they have heard shots. Idiom wywodzi się od malajskiego słowa amok - które oznacza 'atakować z ogromną wściekłością'.
beyond the pale - coś społecznie nie do zaakceptowania - His behaviour towards his mother is beyond the pale. He treats her like a servant. Idiom ten sięga XIV wieku. Wówczas obszar Irlandii, który kontrolowany był przez Anglików nazywany był The Pale. A cały obszar poza - Beyond the Pale. Idiom ten doskonale obrazuje jak przez wiele lat Anglicy myśleli i jak traktowali Irlandczyków. Z pogardą i obraźliwie. Irlandczycy w ówczesnej Anglii przedstawiani byli głównie jako świnie. Tak o nich pisano, tak ich malowano. Przesąd ten trwał wiele wieków.
Murphy's Law - humorystyczne stwierdzenie, że jeśli coś może pójść nie tak, to z pewnością tak się stanie - Of course it had to be the day of my job interview that the car broke down - It's Murphy's Law. Wyrażenie to odnosi się do Edwarda A. Murphy'ego juniora, mechanika z sił powietrznych USA. Więcej można przeczytać np. w Wikipedii.
a big cheese / wheel - nieformalne, o ważnej osobie, która posiada rozległe wpływy w jakiejś organizacji, instytucji - His mother is a big cheese in the media industry. W tym idiomie słowo 'cheese' wywodzi się z języka udru - 'chiz' i oznacza 'coś'.
bite the bullet - zdawać sobie sprawę, że nie można uniknąć czegoś nieprzyjemnego i daltego akceptować to - Going to a university is often an expensive business but all you can do if you want a good job is bite the bullet and pay up for it. Wyrażenie to odnosi się do czasów, w których żołnierzom podczas operacji dawano posik, nabój do zagryzienia zębów, gdyż operację wykonywano bez znieczulenia.
your wish is my command - humorystyczne; jestem gotów/gotowa zrobić wszystko, o co mnie poprosisz, rozkażesz - Can you put the kettle on, please? - Your wish is my command. Wzięte z historii o Alladynie. Są to słowa wypowiadane przez dżina.
a white elephant - coś co jest bezużyteczne i niepotrzebne, pomimo że kosztowało dużo pieniędzy - That new cinema is a real white elephant. It cost millions to build and nobody ever goes there. Idiom wywodzi się z starej tajlandzkiej historii. Wg tradycji, król chciał od osoby, ktrórej nie lubił, dostać na urodziny białego słonia. Osoba ta musiała wówczas roztrwonić cały swój majątek żeby znaleźć tak unikalny okaz.
chop-chop - nieformalne, pospiesz się - Come on, chop-chop! Or we will miss the bus! Wyrażenie pochodzi z języka Pidgin English - jest to międzynarodowy język, o uproszczonej morfologii i składni, powstały z połączenia angielskiego i chińskiego. Odnosi się do chińskiego słowa 'szybko'.
under the counter - odnosi się do potajemnie kupowanych towarów w sklepie, po polsku: spod lady - During the war, such a luxuries were sold only under the counter. Jak w przykładzie. Idiom wiąże się z czasami wojny. W Wielkiej Brytanii, w czasie II Wojny Światowej, sklepy chowały przed większością klientów niktóre trudno dostępne towary, gdyż zostawiały je dla najlepszych klientów.
crocodile tears - fałszywy żal - He never visited his parents but he came to their funeral and wept few crocodile tears. W polsce również znane jako krokodyle łzy lub krokodyli płacz. Idiom odnosi się do krokodyli różańcowych, które wydzielają łzy, najczęściej po posiłku, aby pozbyć się nadmiaru soli z organizmu. Zjawisko to doprowadziło do powstania powiedzenia, że "krokodyl mięso zje, a potem nad kośćmi płacze", a więc do fałszywego żalu. W Polsce często mylone jest znaczenie tego związku frazeologicznego, z pewnością w wyniku braku wiedzy o jego pochodzeniu. Wielu Polaków uważa, iż oznacza to mocny, trudny do pohamowania płacz, rzęsite łzy.
touch wood (British) / knock on wood (American) - powiedzenie, używane do wyrażenia nadziei, że dobra passa, szczęście nas nie opuści, polskie: odpukać w niemalowane drewno - I haven't had a serious car accident yet, touch wood. Wyrażenie odnosi się do wiary, iż drzewa mają w środku dobre duchy, a ludzie dotykali drzew, aby okazać im szacunek. Do dziś mówiąc to wyrażenie, wielu Anglików dotyka coś drewnianego, my z kolei pukamy w niemalowane drewno.
shotgun wedding - nieformalne, staroświeckie, ślub, który ma miejsce, bo kobieta jest w ciąży. Wyrażenie prawdopodobnie powstało w wyniku obserwacji ojców, którzy grozili kawalerom, że ich zabiją, jeśli ci nie poslubią ich córek.
sell sb down the river - nieformalne, zachowywać się wobec kogoś nie uczciwie, zdradzić kogoś, nie pomóc komuś mimo obietnicy - The workers thought that their manager had sold them down the river. Idiom wywodzi się z czasów niewolnictwa w USA. Niewolnik, który został sprzedany na plantacje, która mieściła się w dół rzeki Mississipi, wiedział, że spotkają go jeszcze trudniejsze i gorsze warunki niż miał dotychczas.
cut to the chase - przestać tracić czas i zrobić lub powiedzieć coś ważnego, co musi zostać zrobione czy powiedziane - Lets cut to the chase. How are you going to do that? Wyrażenie to pochodzi z branży fimowej. W filmach stosuje się często strategię przechodzenia z spokojnych scen do szybszych, takich jak pościg samochodowy, aby utrzymywać publiczność w napięciu.
dark horse - osoba, która ukrywa swoje zdolności, plany, talent, po polsku: czarny koń - I had no idea you can play guitare so well! You're a real dark horse. Wyrażenie pochodzi z wyścigów konnych. W dawnych czasach, jeśli jakiś koń często wygrywał gonitwy, a był jasnej maści, pociemniano go, tak aby ukryć jego tożsamość i móc wygrać większe pieniądze na zakładach.
up to scratch - na bardzo dobrym poziomie, na spodziewanym wysokiem poziomie - If he will not do that up to scratch, get rid of him. Wyrażenie pochodzi z boksu. Linia na środku ringu, do której na początku walki pochodzą bokserzy nazywana jest właśnie - scratch.
on the ropes - być bardzo blisko porażki, przegranej, upadku - The company is on the ropes. They need to have their loan extended by the bank. Wyrażenie to również pochodzi z boksu. Odnosi sie do boksera, który przytrzymuje się lin, aby nie upaść i nie zostać liczonym.
dressed up to the nines - nieformalne, mieć na sobie bardzo eleganckie ubranie, celowo, aby przyciągnąć czyjąć uwagę - She was dress up to the nines in her best dress and all that jewllery. Jedna z teorii pochodzenia tego idiomu mówi, iż odnosi się on do szycia garniturów. W dawnych czasach dobrze skrojony, wysmienitej jakości garnitur musiał byc zrobiony z co najmniej dziewięciu jardów (około 8,2 metra) materiału.
face the music - nieformalne, akceptować trudności, krytykę lub zły rezultat, jaki spowodowały własne słowa lub czyny - He has been cheating us out of our money for years and now it is time for him to face the music. Idiom ten prawdopodobnie wywodzi się z czasów, w których gdy żołnierz był wyrzucany ze służby, był odprawiany werblami, tzn. powody, dla których został usunięty z jednostki były ogłaszane całemu garnizonowi przy akompaniamencie werbli.
in the red - mieć dług - Before Christmas we are usually in the red. W zapisie strony winien w księgowości, długi zapisywane były w kolorze czerwonym.
rain cats and dogs (a także rain buckets) - nieformalne, określenie bardzo mocnego , rzęsistego deszczu - We can't play basketball today. It's raining cats and dogs out there. Wyrażenie to pochodzi prawdopodobnie z mitologii nordyckiej. Koty miały umieć wpływac na pogodę, a psy miały być zapowiedzią burz.
pull the strings - kontrolować sposób w jaki zachowują się inni ludzie - She is acting very strange. I want to know who is pulling the strings. Wyrażenie to odnosi się do teatru lalek, w którym marionetki poruszane są przez animatora, dzięki odpowiednio przyczepionym do nich linkom.
the game is not worth the candle - powiedzenie, coś nie jest warte wkładanego w to wysiłku, gra nie jest warta świeczki - After trying to get premission to build the house for a whole year, we gave up, because the game was not worth the candle. Dawnej ludzie grali w karty przy zapalonych świecach. Jeśli pieniądze w puli były mniejsze niż koszt świecy, to nie warto było w ogóle grać.
hair of the dog - nieformalne, klin, czym się strułeś, tym się lecz, alkoholowy napój z rana, aby złagodzić skutki wczorajszego picia - Why are you drinking beer at 8 in the morning? - Hair of the dog mate, I have got the most terrible hangover. W przeszłości jeśli osoba została ugryziona przez psa, przypieczone włosy z tego samego psa stosowane były jako zabepieczenie przed infekcją.
bury / hide your head in the sand - udawać, że jakieś nieprzyjemne sutuacje nieistnieją i w ten sposób unikać z nimi konfrontacji, po prostu chować głowę w piasek - Don't pretend that everything's all right Tim. Stop burying yor head in the sand. Wyrażenie wywodzi się z powszechnego przekonania, że strusie chowają głowę w piasek, gdy są w niebezpieczeństwie.
hit the ground running - zaczynać coś robić i kontunuować to robić bardzo szybko i z sukcesami - We need for this project a person who will hit the grounfd running. Idiom ten odnosi się do żołnierzy, którzy po zrzucie spadochronowym, czy desansie helikopterowym mają natychmiast włączyć się do akcji bojowej.
a pig in a poke - kupienie czegoś, czego się nie widziało, dosłownie: kupić prosiaka w worku, polski odpowiednik: kupić kota w worku - Make sure you will take a test drive first with this car, you don't want to buy a pig in a poke, do you? Wyrażenie to wywodzi się ze starej sztuczki robionej na targach, polegającej na wkładaniu dużego szczura do worka i sprzedawaniu go jako małego prosiaka.
once in a blue moon - nieformalne, bardzo rzadko - He visits us once in a blue moon. Bardzo rzadko w ciągu jednego miesiąca wystepują dwie pełnie. Drugi pełny księżyc nazywany jest blue moon - niebieskim księżycem.
Wymienione tutaj idiomy są zaledwie the tip of the iceberg, a więc tylko małą cząteczką wielkiego zbioru idiomów. Ponieważ idiomy stanwowią jeden z trudniejszych elementów języka obcego, a do tego cały czas powstają nowe wyrażenia, nie sposób opanować je wszystkie. Ale zawsze można i warto próbować. A warto zacząć od tych, które łatwiej zapamietać, ze względu na jakąś historię z nimi powiązaną.