Czy zwierzę potrafi zrozumieć pojęcie śmierci? Czy wie czym jest żałoba, smutek i żal po stracie bliskich?
Na jednej z fotografii zrobionej w schronisku Sagana-Young w Kamerunie, ukazane jest ciało prawie 50-letniej szympansicy, zmarłej na niewydolność serca, wywożone przez pracowników na taczkach. Całemu zdarzeniu zza siatki przygląda się grupa jej towarzyszy. Dotąd hałaśliwe i żywe stworzenia w ciszy przyglądają się ostatniej drodze Dorothy. Ta niezwykłą fotografia, przyczyniła się do odnowienia debaty na temat tego czy zwierzęta rozumieją czym tak naprawdę jest śmierć?
Do niedawna powszechne było zdanie, że zwierzęta nie potrafią odczuwać i zrozumieć cierpienia innych stworzeń, a samo pojęcie śmierci jest im zupełnie obce. Jednak do ponownych przemyśleń skłoniło naukowców odkrycie, że nasze DNA jest w 96 proc. zgodne z DNA naczelnych. Również co jakiś czas pojawiają się dowody przekonujące specjalistów, że po stracie najbliższych towarzyszy, zwierzęta potrafią rozpaczać na równi z człowiekiem.
Wielu naukowców i badaczy zastanawia się nad tą kwestią. Jedni uważają, że jest to jak najbardziej możliwe. Doktor Ruperta Sheldrake, biolog z uniwersytetu w Cambridge i autor książki "Dogs That Know When Their Owners Are Coming Home" (Psy, które wiedzą, kiedy właściciel wraca do domu) po analizie wymienionego zdjęcia, zauważa iż szympansy były wyjątkowo ciche podczas wywożenia ciała Dorothy. Sprawiały wrażenie istot rozpaczających po zmarłym obejmując się wzajemnie. Jednak wielu specjalistów próbuje obalić teorię o odczuwaniu przez zwierzęta smutku po stracie. A może jest to po prostu zwykłe zaciekawienie z ich strony a nie żałoba?
Około cztery lata temu kiedy w bostońskim zoo zmarła gorylica Babs, jej życiowy partner wykazywał wszelkie oznaki rozpaczy. Wył i bił się w klatkę piersiową, podniósł kawałek jej ulubionego selera, włożył go jej do ręki i starał się ją obudzić. Również słonie potrafią odczuwać smutek po odejściu bliskich. Joyce Poole, specjalistka od tych zwierząt, opisuje ich oczy jako pełne bólu, widziała również jak całymi dniami ze zwieszonymi głowami pełnią straż nad martwym słoniątkiem.
Sceptycy jednak postrzegają zwierzęta, jako niezdolne do uczuć stworzenia, jednak istniejące dowody potrafią podważyć taki pogląd. Nigdy jednak, nie będziemy potrafili odgadnąć co tak naprawdę czuje zwierzę, co nie zmienia faktu, że potrafią one odczuwać strach, radość, złość, zazdrość i smutek.
W zeszłym roku czytelników chwyciły za serce zdjęcia 11-letniej gorylicy Gany, noszącej swoje martwe niemowlę w ogrodzie zoologicznym w niemieckim Münster. Tymczasem według niektórych naukowców zachowanie Gany wywołane było raczej nieprzyjęciem do wiadomości faktów niż świadomością śmierci. Zaobserwowano również pewne zachowania u słoni, które w zupełnie ludzki sposób zareagowały na śmierć przewodnika stada. Jedna z samic stała nad ciałem, kiwając się w tył i w przód. Inne podnosiły stopy nad głowę martwej przywódczyni, zaś inne dotykały trąbami jej trąby. To zachowanie zwierząt uderzająco przypomina postępowanie ludzi podczas czuwania przy zwłokach.
Prawdopodobnie nigdy nie będziemy wiedzieli co myślą i czują zwierzęta. Jednak wiemy na pewno, że potrafią one odczuwać znacznie więcej niż byliśmy skłonni wcześniej przypuszczać.