Buzia na kłódkę

Nieraz cieżko utrzymać język za zębami. Psychologowie na łamach Psychological Science wyjaśniają w jakich sytuacjach kontrola naszych myśli i uczuć jest ograniczona.

Niektórzy lepiej niż inni potrafią trzymać język za zębami, lecz nawet mistrzowie dyskrecji palną coś niechcący, gdy są zmęczeni lub zestresowani - donoszą badacze na łamach Psychological Science.

Większość ludzi potrafi powstrzymać się przed mówieniem bolesnych czy nieprzyjemnych dla innych rzeczy. Wyniki badań przeprowadzonych przez australijskich badaczy, Williama von Hippela oraz Karen Gonsalkorale z University of New South Wales pokazują jednak, że warto zwrócić szczególną uwagę na to, co mówimy, gdy pracujemy pod presją i jesteśmy zajęci innym zadaniem.

- Często przyjmujemy, że mniejszą kontrolę nad ekspresją własnych myśli i uczuć mają ludzie bardzo młodzi, starzy lub chorzy neurologicznie - twierdzi von Hippel. - Nasze badania udowadniają jednak, że potencjalnie każdy może mieć z tym problem o ile zostaniemy poddani testowi na impulsywność reakcji w sytuacji w której jednocześnie skupiamy sie na innej czynności i wywierana jest na nas presja. – kontynuuje badacz.

Procedurę badania von Hippela i Gonsalkorale rozpoczynał test Stroopa, który polega na jak najszybszym odczytywaniu nazwy koloru jakim zapisany został wyraz na ekranie komputera. To zadanie nie sprawdza jednak predyspozycji do szybkiego czytania a umiejętność wyhamowywania instyktownych reakcji. Wyrazy zapisane różnokolorowymi czcionkami są również nazwami kolorów, więc badany który równie szybko odczytuje kolor w wyrazie spójnym treściwo i kolorystycznie (np. "niebieski") co w wyrazie niespójnym (np. "zielony") potrafi efektywnie kontrolować swoje reakcje.

W kolejnym etapie badania połowę uczestników proszono aby "zapamiętali 7 cyforwy numer, który będą musieli powtórzyć bezbłędnie pod koniec badania" a pozostali badani nie otrzymywali tego polecenia. Dzięki temu połowa badanych nie miała możliwości skutecznej kontroli poznawczej w następnych zadaniach, ponieważ ich pamięć operacyjna zajęta była dużą ilością przechowywanych informacji.

Następnie naukowcy oceniali behawioralny stopień kontroli reakcji podczas spożywania niezbyt smacznej przekąski w warunku niskiej i wysokiej presji społecznej na skłamanie co do prawdziwego smaku potrawy. 71 badanych zostało poproszonych o zjedzenie źle doprawionego udka kurczaka a ich reakcje mimiczne oraz wypowiedzi były skrzętnie rejestrowane.

W warunku wysokiego nacisku społecznego, osoba, która podawała badanym danie była pochodzenia chińskiego i wywierałą presję na jedzących tłumacząc, że jest to narodowe danie chińskie a w dodatku jej ulubione. Osoby z grupy niskiego nacisku otrzymywały potrawę z rąk białej współpracowniczki, która jedynie informowała badanych, że potrawa jest przyrządzona według chińskiego przepisu.

Jak się okazało, najmniej negatywnych sygnałów (werbalnych i niewerbalnych) zanotowano wśród osób posiadających pełną kontrolę poznawczą i poddanych silnej presji społecznej (jak widać na obrazku). Co ciekawe tylko w tej grupie (kontrolujących sie i zmotywowanych do kłamania) wyniki testu kontroli poznawczej Stroopa przewidywały poziom negatywnej reakcji behawioralnej (czas reakcji na czytanie spójnych i niespójnych kolorów pozwalał skutecznie przewidywać stopień negatywnej reakcji mimicznej i negatywnych komentarzy).

(C) American Psychological Society 2005

Osoby, które nie mogły powstrzymać komentarzy niezadowolenia i nie kontrolowały grymasów w kontakcie z nielubianą potrawą, były albo niezmotywowane do ukrywania negatywnych reakcji (kelnerce nie zależało na ich pozytywnej reakcji) albo pozbawione zasobów poznawczych umożliwiających efektywne ukrywanie prawdziwych reakcji (osoby, które musiały przechowywać w pamięci długą liczbę).

Umiejętność hamowania uczuć i tłumienia myśli ulega pogorszeniu w sytuacji gdy nie jesteśmy zewnętrznie zmotywowani do ich ukrywania lub zużyliśmy wcześniej naszą kontrolę na inne czynności - podsumowuje badacz.

Źródło: http://badania.net/2010/04/01/buzia-na-klodke/