Jak radzić sobie z lękiem przed odpowiedzialnością, która może wzmagać poczucie samotności?
Człowiek odpowiedzialny to ktoś, kto trzyma kontrolę nad swoim życiem. Ktoś, kto podejmuje działania, mając świadomość ich konsekwencji, kto przede wszytkim polega na sobie i w ostateczności sam podejmuje decyzje dotyczącego swojego życia. Może brać pod uwagę sugestie i doświadczenia innych, ale nie są to główne siły motywujące i popychające go do działania.
Taka postawa wyklucza szukanie winnych, stosowanie wymówek, czy usprawiedliwianie się, które są typowe dla wieku dziecięcego.
Dziecko wiedząc, że zrobiło coś źle od razu zaczyna się usprawiedliwiać, jednocześnie zwalając winę na rodzeństwo (jeśli takie ma) lub na inne okoliczności.
„To nie ja to Mateusz zbił doniczkę!” „To Ania nie dała Czarkowi pić!”
Z wiekiem, będąc odpowiednio wspieranym przez rodziców, młody człowiek uczy się przyjmować konsekwencje swoich czynów, wyciągać z nich wnioski i podejmować bardziej konstruktywne działania. Zaczyna zdawać sobie sprawę, że tylko szukanie rozwiązać i koncentrowanie się na tym, co jest do zrobienia może zasadniczo zmienić niekorzystną sytuację.
Uczy się, że sprawne działanie wymaga własnego zaangażowania i podejmowania decyzji , wymaga odpowiedzialności.
Mimo swej prostoty i skuteczności odpowiedzialność nie jest łatwa.
W książce N. Brandena ("Odpowiedzialność") możemy przeczytać jedną z wypowiedzi jednego z pacjentów:
„Odpowiedzialność za siebie dlatego m.in. jest taka trudna, że uświadamia mi moją samotność. To budzi lęk.”
Dalej autor pisze:
„Chociaż nie zdajemy sobie z tego sprawy, to kiedy myślimy bądź oceniamy coś w sposób niezależny, wkraczamy w swoją samotność. Myślenie nie jest czynnością społeczną”
Uczucie samotności nie zawsze jest przyjemne, zwłaszcza gdy stoimy przed poważnymi wyzwaniami. Potrzebujemy wręcz czuć, że jest ktoś kto nas wesprze, kto pomoże, kto poda dłoń, gdy upadniemy. To jest normalne i warto mieć wokół siebie ludzi, którzy mogą pozytywnie zmotywować. Nie możemy jednak liczyć, że ktoś wyręczy nas z działań, które musimy podjąć, załatwienia spraw, które czekają. W tym wymiarze jesteśmy sami, bo nikt się nie zjawi, kto rozwiąże nasze problemy i zrealizuje nasze marzenia, jeśli sami nie będzie w tym kierunku działać.
Rezygnowanie z kontroli, podejmowania decyzji, nie zwalnia nas z odpowiedzialności za nasze życie. Nawet jeśli w lęku przed samodzielnym działaniem pozwolimy komuś nami dyrygować, gospodarować swoim czasem, skutki ponosimy my. Bo nikt nie może przeżyć za nas naszego życia – nawet jeśli nim zarządza.
A czy ktoś, kto nie wie, jakie są nasze pragnienia, potrzeby, cele, wartości, może robić to dobrze?
Na konieć jeszcze jedna ważna myśl wspomnianego autora:
„Kiedy uznajemy, że sami jesteśmy autorami swoich wyborów i działań, wówczas doświadczamy swej odrębności. [..] Dla pełnego wiary w siebie umysłu proces ten jest równie naturalny i niekłopotliwy jak oddychanie. Ale jeśli nie dojrzeliśmy w pełni do dorosłości, jeśli nie wierzymy we własne siły i w swoją wartość, proces ów może wydawać się czymś strasznym i zatrważającym, doprowadzającym do tego, że zaczynamy bać się odpowiedzialności. A zatem ambitnym wyzwaniem jest nie poddawać się lękom i zrobić wszystko, co konieczne, aby wyrosnąć z wieku dziecięcego.”
Ludziom o zdrowym poczuciu własnej wartości łatwiej jest zaakceptować fakt, że mimo, iż żyjemy w otoczeniu wielu ludzi, jesteśmy odrębnymi jednostkami, których decyzje i działania tworzą jakość życia. Mają do siebie zaufanie i potrafią działać z większą skutecznością.
Dla tych, których samoocena jest zaburzona, sprawa nie jest przegrana. Można nauczyć się działać odpowiedzialnie, pracując nad swoim poczuciem własnej wartości.
Wówczas lęk przed samodzielnym kierowaniem swoim życiem, nie będzie blokował drzemiącego w nich potencjału.
Kursy, które Tadeusz Niwiński prowadzi od lat, pomagają wyjść z wieku dziecięcego i rozwijać w sobie postawę osoby odpowiedzialnej.