Pójdę za przykładem Mateusza Billa i opiszę Powstanie kozacko-chłopskie m. in. napiszę rzeczy, które on podał ale w większości wydarzenia, których on nie opisał...
POWSTANIE KOZACKO – CHŁOPSKIE POD WODZĄ BOHDANA CHMIELNICKIEGO
Po stłumieniu buntu kozackiego w 1638r. zapanował pokój. Ostatki lub jak kto woli niedobitki powstańców osiedlili się na Ukrainie. Na początku niewiele ich było... Zamieszkali ziemie nad Dnieprem, na Zaporożu. Te jałowe w bogactwa naturalne ziemie (stepy) nazywane przez nich były DZIKIMI POLAMI. Specjalnie kozacy postanowili żyć w spokoju na owych terenach ze względu na to, by ulokować się poza zasięgiem Polaków, by nikt ich nie szukał... Z kolei należało baczyć na zagrożenie, które co jakiś czas napływało z Krymu. Sąsiadujące z tatarami kozactwo stawało się ofiarami regularnych ataków i łupieży. Mieszkańców osad wybijano, a ocalałych brali do niewoli, gdzie następnie Tatarzy wracali do miast, sprzedawali jeńców swym sojusznikom - Turcji i innych krajów muzułmańskich. Tam też przywiązywali dużą wagę do handlu niewolnikami.
REWANŻ
Mając dosyć najazdów swych sąsiadów, starszyzna kozacka zorganizowała radę, gdzie wybierano ATAMANÓW. Osobistości te były bardzo poważane wśród ich społeczeństwa. Byli zdecydowanie inaczej zorganizowani niż polska szlachta. Podczas wojen mieli oni władzę absolutną, lecz w czasie pokoju byli oni odwoływani ze swych stanowisk, lub też nawet zabijani (tylko w przypadku złego dowodzenia atamana podczas wojny). Natomiast Polacy niezbyt ochoczo rwali się do boju, lecz w późniejszym czasie będzie o tym więcej... Wszyscy członkowie rady zebrali się w jednej sali. Niektórych może to zdziwić, ale było ich wtedy niewielu. Mieszkańcy DZIKICH PÓL zajmowali sie uprawianiem ziem, które były wzbogacone o żyzne gleby, zajmowali się rybołustwem, pszczelarstwem a przede wszystkim walką zbrojną. Co ważne należy wiedzieć, iż utworzono przez nich obozy wojskowe, które miały za zadanie bronić ich ziem przed atakami czambułów tatarskich. Obozy te nazywano SICZAMI. i to poskutkowało... Po udanych interwencjach Zaporożanie postanowili sami napadać na tureckie i tatarskie twierdze w celu zdobycia łupów. Wyprawy te były samowolne. Podczas owych wypraw łupieskich, które docierały na przedmieścia Stambułu zbierali zwłaszcza złoto, bogato zdobione naczynia, zastawy i broń. Kozaccy łupieżcy słynęli z pijaństwa… Łupy, które zdobywali w Turcji zazwyczaj przepijali w karczmie, gdy w niej opowiadali o swych przygodach i stawili innym kolejki. Istotne też jest to iż byli oni wierni Rzeczpospolitej i szanowali króla wówczas WŁADYSŁAWA IV WAZĘ, a także z wzajemnością. Zaporożanie walczyli dzielnie u boku z Rzeczpospolitą w wojnie z Turcją… Poszkodowani atakami Tatarzy skarżyli się Polakom, gdyż formalnie Ukraina należała do Rzeczypospolitej…
KOZACY
Kozacy Zaporoscy wywodzili sie z ziem Rosji i Rzeczypospolitej, Mołdawii, ale głównie byli narodowości Rusińskiej. Jeśli chodzi o warstwy społeczne większość z nich to zbiegli chłopi pańszczyźniani, którzy zbiegli podczas robót, przestępcy ścigani przez prawo, ludzie poszukujący środków na życie i poszukiwaczy przygód. Niestety w niewielkim stopniu, ale mimo wszystko do powstania przyłączyła się część szlachty polskiej. We wcześniejszych czasach walczyli ramię w ramię w niejednej bitwie. W Polsce utworzono rejestr, gdzie na listę spisywani byli kozacy rejestrowi opłacani ze skarbca Rzeczpospolitej i tolerowani przez swoich panów pod względem religijnym, a ich liczba ograniczała się do 8 tysięcy. Król Władysław IV obiecał powstańcom poszerzenie praw, prawo do wyznawania własnej religii, powiększenie rejestru do 20 tysięcy i niepodległą Ukrainę, jeżeli przyłączą się do niego do wojny przeciwko Turcji, gdyż właśnie to zamierzał zrobić. Buntownicy ochoczo chcieli przyłączyć się do wojny, aż to nagle na drodze do niepodległości stanęła polska szlachta… Sejm nie pozwolił królowi wywołać wojny, gdyż obawiali się tego, że Waza wprowadzi absolutyzm i umocni swą władzę w państwie oraz zawyżenia podatków od ziem w związku z wojną i regularnymi w niej wydatków. Zawiedzeni zaporożanie wówczas zapałali nienawiścią do polskiej szlachty… W późniejszym czasie HETMAN BOHDAN CHMIELNICKI, utalentowany wódz i polityk wezwał do buntu. On też wycierpiał wiele ze strony Polski. Chmielnicki był zamożnym szlachcicem (być może nawet szlacheckiego pochodzenia) i zawsze wiernie działał dla dobra Rzeczpospolitej. Jeden ze szlachciców polskich zagrabił jego majątek, zabił syna, porwał kochankę i oskarżył o zdradę państwa. Hetman następnie nie mogąc udowodnić swej niewinności wzniecił rebelię na Ukrainie. Wtedy w wybuchło POWSTANIE KOZACKO – CHŁOPSKIE POD WODZĄ BOHDANA CHMIELNICKIEGO, największy bunt kozacki w 1648r. Zdawszy sobie sprawę z klęsk poprzednich powstań, zrozumiał że sam nic nie zdziała, więc tuż przed wybuchem rebelii zaskarbił sobie pomoc ze strony Tatarów. Otrzymał z Krymu pomoc w postaci kilkutysięcznego oddziału czambułów pod komendą doświadczonego wodza – TUHAJ – BEYA. Pokonawszy armie Rzeczpospolitej nad ŻÓŁTYMI WODAMI, pod KORSUNIEM i PIŁAWCAMI, kozacy stanowili niebezpieczny wzór dla chłopów, którzy uciekali z robót na Zaporoże. Po tych znaczących zwycięstwach, ilość buntowników zaczęła gwałtownie wzrastać nawet w setki tysięcy… Rozmiary powstania zaskoczyły hetmana wojsk zaporoskich i podjął decyzję o utworzeniu odrębnego państwa niepodległego. Warunki te dla polskiej magnaterii były nie do przyjęcia, która traciła majątki na wschodzie. Siczowcy poczęli bestialsko mordować przede wszystkim najwyższe warstwy społeczne (m. In. szlachta, duchowieństwo). Gdy król Władysław IV zmarł w 1648r. kozacy nie czuli się już związani z Rzeczpospolitą. Pogłębiło to chaos, który ogarnął Polskę jak i Ukrainę. Niemogący dłużej patrzeć na anarchie w państwie SPOLONIZOWANY, RUSKI WOJEWODA - KSIĄŻĘ JEREMI WIŚNIOWIECKI podjął się próby przedostania się w głąb Ukrainy zadnieprzańskiej. Na drodze stanęła mu kilkutysięczna armia pod wodzą Maksyma Krzywonosa. Książę zadając atamanowi kozackiemu duże straty, dotarł ze swoim prywatnym wojskiem aż do ZAMOŚCIA. Stosował on krwawe represje wobec powstańców (np. nabijanie na pal). Po krwawych klęskach Rzeczpospolita wróciła do sił i zamierzali uzyskać kontrolę nad Ukrainą. W 1649r. Armie zaporoskie i ordy tatarskie zaczęli oblężenie ZBARAŻA. Należy wyróżnić polską obronę twierdzy, która walczyła do upadłego, gdy już zaczęło brakować zapasów żywności. Oblężenie zakończyło się pokojem nie ciesząc obu stron. Strona kozacka, a raczej Chmielnicki uzyskał tytuł ATAMANA KOZACKIEGO, a jego władza została ograniczona do trzech województw (w tym kijowskiego). W 1650r. zaczęły się kolejne krwawe zmagania, które nie przechlały szali zwycięstwa na niczyją korzyść. Wówczas w Polsce sprawował rządy KRÓL JAN KAZIMIERZ, brat zmarłego Władysława. Nie chciał kontynuować kariery duchownego, poślubił wdową po bracie i został królem jeszcze w 1648r. W 1651r. Starły się ze sobą siły Rzeczpospolitej dowodzone przez króla Jana Kazimierza i Jeremiego Wiśniowieckiego przeciwko wojskom kozacko – tatarskich pod wodzą Bohdana Chmielnickiego i samego CHANA ISLAMA III GIREJA pod miejscowością zwaną BERESTECZKIEM. Po trzech dniach zmagań na polu bitwy zwyciężyła strona polska dzięki sprawnemu dowodzeniu króla i dobrze prowadzonej szarży konnej przez księcia Jeremiego. Znaczącej dla Polaków była również artyleria, która oddawała celne strzały wywołując panikę w oddziałach wroga i zmuszając ich do odwrotu. Niestety rok później pod BATOHEM dotkliwą stratę ponieśli Polacy. Jeńcy schwytani zostali wycięci na miejscu z rozkazu hetmana zaporoskiego. Wojna wydawała się trwać w nieskończoność… Fakt ten niebywale irytował Chmielnickiego jak i sojusz z tatarami. Natomiast „kolegom” z Krymu nie zależało na potędze powstańców. Tatarzy zarabiali na wojnie, a podczas wygranych bitew i łupieniu wiosek wracali do kraju z JASYREM lub jak kto woli jeńcami. Dlatego też hetman postanowił zerwać współprace z tatarami. Następnie Chmielnicki zawarł sojusz z carem Rosji – ALEKSIEJEM I MICHAJŁOWICZEM (TRAKTAT W PEREJESŁAWIE). Okazało się wnet, że dużo łączy obie państwa… W każdym wypadku istotną rolę odgrywała wspólna religia obu sprzymierzonych krain (PRAWOSŁAWIE), a także podobny język i to samo pochodzenie. Jednak Moskwa traktowała Ukrainę jako tereny włączone bezpośrednio do ich kraju. Potem w roku 1657 hetman Bohdan Chmielnicki zmarł. W niemal tym samym czasie CHANAT KRYMSKI obecnie pod panowaniem MEHMEDA IV GIREJA podjął się współpracy z Rzeczpospolitą. Najbliższy współpracownik i zastępca Bohdana, IWAN WYHOWSKI pragnął zawrzeć pokój z Polakami, choć w jego planach reszta kozactwa go nie popierała. Mimo wszystko Wyhowski podpisał traktat pokojowy w HADZIACZU w 1658r. na mocy którego Ukraina (WIELKIE KSIĘSTWO RUSKIE) zostało częścią Rzeczpospolitej. Niestety ugoda ta nie miała szans wejść w życie… Jednak Rosja i Rzeczpospolita podpisali rozejm w ANDRUSZOWIE. Na mocy tego rozejmu nastąpił podział Ukrainy dla obu stron. Potwierdził to traktat pokojowy w 1686r. podpisany przez posła Rzeczpospolitej – KRZYSZTOFA GRZYMUŁTOWSKIEGO. Lecz przed pokojem Polska na rzecz Rosji straciła ziemie SMOLEŃSKIE. Data powstania kozackiego zapoczątkowała upadek Mocarstwa Rzeczpospolitej Obojga Narodów, a jej szacunek malał. Nie lepiej działo się na Ukrainie. Stawała się ona terenem okrutnych walk o tereny. Na niej toczyły się bitwy, gdzie ingerowali Polacy, Rosjanie, a nawet Turcja. Rzeczpospolita, Wojsko Zaporoskie – oba te państwa tak samo ucierpiały pod względem wyludnienia. Jeżeli ja sam miałbym ocenić sytuację odnośnie Rzeczypospolitej, to zdecydowanie opowiedziałbym się po stronie powstańców. W ekranizacji powieści Sienkiewicza, filmie Jerzego Hoffmana „OGNIEM I MIECZEM” jest fragment bitwy pod Zbarażem, gdzie jeden z Polaków krzyczy „Bij, kto w Boga wierzy”. Przynajmniej ja sądzę, że Bóg z pewnością nie cieszył się na widok wyzyskiwanego, prostego człowieka przez zamożniejszego dla swoich własnych korzyści, a mieli prawo bytować jak każdy inny człowiek i nie powinniśmy ich nienawidzić…
POTOP SZWEDZKI
Po walkach z kozackimi powstańcami, Rzeczpospolita opustoszała nie tylko pod względem wyludnienia… Można w to także zaliczyć spustoszenie okolicznych terenów, pochłonięcie ogromnej ilości funduszy i śmierć ukochanego króla, Władysława IV Wazy w 1648r. Wydarzenia te wstrząsnęły Polakami i wprowadziły chaos. Jeszcze w 1672r. zuchwałość Turcji dała o sobie znać gdy napadli na ziemię polską, lecz wcześniej w 1655r. tego samego czynu dopuścili się SZWEDZI. Król Szwecji – KAROL X GUSTAW, chcąc zapewnić sobie dostęp do Morza Bałtyckiego najechał Królestwo Polskie. Nazwa tego wydarzenia historycznego wydarzenia nawiązywała do dziej biblijnych, gdzie to bóg zesłał na ludzi potężną ulewę. Jednak najazd Szwedów był traktowany w tym samym kontekście pod względem ich liczebności. Lecz nie tylko wtedy konflikt przerodził się w wojnę… Także wcześniej w 1600r. Walki te toczyłyby się na terenach Inflant (dzisiejszej Łotwy). W 1605r. husaria odniosła zwycięstwo pod wspaniałym dowództwem hetmana JANA KAROLA CHDKIEWICZA POD KIRCHOLMEM, ale mimo wszystko nie udało się ich wyprzeć z Inflant. Oba państwa pragnęły wywołać konflikt z PAŃSTWEM MOSKIEWSKIM. Dlatego też poparli oni SAMOZWAŃCA, który twierdził że jest synem IWANA GROŹNEGO z DYNASTII ROMANOWÓW. Inni nie wierzyli w jego książęce pochodzenie… Pod wodzą HETMANA STANISŁAWA ŻÓŁKIEWSKIEGO Polacy rozgromili armię rosyjską i zajęli MOSKWĘ. W roku 1619r. Rosja i Rzeczpospolita zawarły rozejm w wyniku, którego Królestwo Polskie odzyskała SMOLEŃSK I ZIEMIĘ SIEWIERSKĄ. I chociaż Szwecja posiadała miażdżącą przewagę liczebną, w niemal wszystkich bitwach ponosili klęski. Przykładem tej tezy jest BITWA POD OLIWĄ, która odbyła się w 1627r. Była to bitwa morska, gdzie obie strony stracili swych głównodowodzących (Polacy ARANDA DICKMANA, a Szwedzi NILSA STIERNSKOLDA). Strona najeźdźców posiadała pięć okrętów, natomiast Polacy mieli ich dwa razy więcej. Jeden ze statków wroga został zatopiony, a drugi zajęty. Nie sposób nie wymienić też wielkiego zwycięstwa w BITWIE POD TRZCIANĄ. Lecz mimo wszystko Szwecja zajęła RYGĘ i wybrzeże polskie. W skutek tych porażek i śmierci króla Szwecji GUSTAWA II ADOLFA zostali zmuszeni do zawieszenia broni niemniej jednak był to korzystny rozejm dla Szwecji… Zatrzymali oni Inflanty. Działania wojenne zostały wznowione w 1655r. Wówczas Szwecja poczęła okupować niektóre ziemie polskie, a wsie były palone. Zbiegli chłopi zazwyczaj urządzali w lesie zasadzki na nieliczne oddziały i patrole najeźdźców.
OBRONA JASNEJ GÓRY
Klasztor na Jasnej Górze był jednym z najlepiej strzeżonych polskich świątyń. Wojska luterańskie (Szwecja) pragnęły dopuścić się profanacji i zająć jasną górę, a dla Polaków miejsce to było niezwykłe. Szturm najeźdźców zakończył się fiaskiem między innymi poprzez brak ciężkich dział.
WOJNA, CIĄG DALSZY…
Wcześniej zbiegły na Śląsk król Jan Kazimierz postanowił w roku 1656 wrócić do władzy… Ponosząc duże straty król Karol X Gustaw pojął, że sam nie zdoła zlikwidować Polaków. Dlatego też porozumiał się z RADZIWIŁŁAMI NA LITWIE, BRANDERBURGIĄ, SIEDMIOGRODEM i co najważniejsze z Chmielnickim, natomiast strona polska zaskarbiła sobie przychylność Rosji, DANIĄ, HABSBURGAMI i tatarów. Wojna zakończyła się zwycięstwem Rzeczpospolitej, w efekcie czego Królestwo Szwecji podpisało traktat pokojowy pod Oliwą w 1660r. Jan Kazimierz zrzekł się prawa do tronu Szwedzkiego…
WOJNA Z PAŃSTWEM MOSKIEWSKIM I TURCJĄ
Po zwycięstwie sił Rosji przeciwko Szwecji, Królestwo Polskie wypowiedziało wojnę Moskwie i choć strona polsko-litewska odniosła szereg zwycięstw nigdy nie przeważyły one o losach wojny. W 1667r. podpisano rozejm. Który wyszedł na korzyść stronie moskiewskiej zyskując przy tym ziemie smoleńską i siewierską oraz część Ukrainy. Nie należy więc zapominać że Ukraina stała się terenem krwawych i okrutnych walk… Tak więc część kozaków sprzymierzyła się z Tatarami chcąc stawić opór Rzeczpospolitej. HETMAN JAN SOBIESKI stawił czoło siłom powstańczym i ostatecznie odniósł zwycięstwo. Wówczas kozakami dowodził wcześniej wymieniony Iwan Wyhowski, który miał na koncie liczne zwycięstwa w wojnie przeciwko Rosji, próbując przeciwstawić się despotycznej tyranii cara. W 1664r. niesłusznie oskarżony Hetman zaporoski o konszachty z Państwem Moskiewskim został skazany przez sąd polski na śmierć poprzez rozstrzelanie. Już w 1672r. do przemocy przeciwko Rzeczypospolitej uciekła się Turcja, a rok później odbyła się BITWA POD CHCIMIEM kończąca się wiktorią strony polskiej odnosząc przy tym niewielkie straty w przeciwieństwie do IMPERIUM OSMAŃSKIEGO, które straciło 30 tysięcy ludzi i 120 dział. Wojna ta ostatecznie zakończyła się traktatem pokojowym w BUCZACZU na mocy którego najeźdźcy otrzymali Ukrainę prawobrzeżną i od lat niezdobywaną twierdzę na Podolu – KAMIENIEC. Niedługo potem Jan Sobieski został mianowany królem za niezliczone zasługi dla kraju prowadząc większość bitew. W 1683r. Turcja najechała na AUSTRIĘ, oblegając WIEDEŃ. Zdesperowany cesarz imał się innych sposobów na odparcie Turków, aż w końcu postanowił poprosić o pomoc Rzeczpospolitą. Jan III Sobieski odpowiedział na wezwanie i nakazał sposobienie się do wyprawy. Wojska polskie maszerowały przez BIELSKO i przez CIESZYN chcąc dotrzeć do celu. Tak też Polska połączyła swe siły z Prusami stanowiąc tym samym skład ARMII CHRZEŚCIJAŃSKIEJ liczącej około 65 tysięcy żołnierzy, natomiast strona najeźdźców miała znaczną przewagę liczebną posiadając około 100 tysięcy Luda. Po wielu mężnych zmaganiach na polu bitwy okrążenie wokół stolicy Austrii padło… Armia chrześcijańska odniosła jedno z największych zwycięstw w historii oręża polskiego między innymi z powodu ukształtowania terenu, gdyż Polacy byli umiejscowieni na stromym wzgórzu gdzie to wprawna jazda turecka nie miała szans na rozwinięcie maksymalnej szybkości ,by uderzyć we wroga całą mocą. Regularny ostrzał z armat i muszkietów spowodował w armii osmańskiej trwogę ,a tym samym ich ucieczkę z pola bitwy wyrzucając za sobą broń , która jedynie utrudniłaby ucieczkę niedobitkom. Po wielkiej bitwie Polacy na czele z Janem III Sobieskim napadli obóz wojskowy Turków, gdzie doszczętnie wybili najeźdźców i tym samym łupiąc namioty ,w których znajdowano między innymi bogato zdobioną broń (np. szable ozdabiane kamieniami szlachetnymi i inne). Jednak że Austria szybko zapomniał o zasługach Polski… Wojny, bitwy i pokoje trwały do 1699r. Moim zdaniem XVII w. jest najkrwawszym okresem w dziejach naszego kraju ,gdyż wojny miały miejsce cały wiek. Jest to okres, który intryguje ludzi między innymi z powodów przypisów, danych sytuacji i przede wszystkim ilości ofiar, które pochłonęły wojny… I tak samo jest w moim przypadku…