Polacy złamali Enigmę, ale łamali ją krótko. Gdyby nie matematyk Alan Turing łamanie Enigmy skończyłoby się w 1941r. Ale w nagrodę to jemu złamano życie.
W latach 30-tych XX wieku, kryptolodzy Marian Rejewski, Jerzy Różycki i Henryk Zygalski pracowali na terenie tajnego ośrodka wojskowego w Pyrach niedaleko Warszawy. Cel mieli tylko jeden. Złamać szyfr niemieckiej maszyny znanej, jako Enigma.
Prace były trudne. Sojusznicy z Anglii i Francji twierdzili, że kod jest nie do złamania, aż za pomocą odkrytej przez siebie teorii permutacji Marian Rejewski odszyfrował pierwszą depeszę w roku 1932. Również jego koledzy Jerzy i Henryk wynaleźli pomocne metody łamania kodu, min. Metodę rusztu, płachty Zygalskiego i wiele innych.
W celu sprawnego łamania kodu stworzono specjalną deszyfrującą maszynę znaną, jako Bomba Rajewskiego. Przy wykorzystaniu metod wynalezionych przez Polaków łamano nawet do 90% niemieckich meldunków, aż we wrześniu 1938 r. Niemcy zmienili metodę szyfrowania. Nastąpił kryzys. Kod skomplikował się na tyle, że do łamania kodu potrzeba już było 60 bomb, a na budowę tylu maszyn Polska nie miała zarówno pieniędzy jak i możliwości technicznych.
Zwrócono się, więc do sojuszników.
Pod koniec lipca 1939r. zaproszono przedstawicieli państw sojuszniczych do polskiego ośrodka kryptologicznego i podzielono się z nimi całą wiedzą w celu dalszej wspólnej pracy nad kodem.
We wrześniu 1939r. ekipa polskich kryptologów została ewakuowana do Rumunii a stamtąd przemycona do Francji. Tam pracowano dalej nad kodem, lecz już nie tak skutecznie jak wcześniej, gdyż Enigma była przez Niemców na bieżąco ulepszana. Rozszyfrowano pewne meldunki, ale ze zbyt dużym opóźnieniem inne nie zostały wzięte pod uwagę. Francja poniosła klęskę. Polaków przeniesiono do Algierii, a potem, gdy sytuacja się uspokoiła, łamali znów we Francji, tym razem zakamuflowani pod fałszywymi nazwiskami mało istotne kody SS i szwajcarską słabszą wersję Enigmy, która nie miała ulepszeń.
Praktycznie rola Polaków w łamaniu Enigmy zakończyła się w 1941r.
Prym przejęli Anglicy, wśród których prym wiódł Alan Turing, kryptolog i prekursor dzisiejszej komputeryzacji. Zbudował on nową maszynę do rozszyfrowywania znaną, jako Bomba Turinga, przy okazji stosując nowe i wcześniej nieznane rozwiązania techniczne, praktycznie stworzył maszynę na miarę komputera. Dzięki Turingowi Anglicy łamali kody wszystkich rodzajów wojsk i na wszystkich frontach. Od bitwy o Anglię, przez wojnę na morzy i pustyni a kończąc na froncie wschodnim. Rosjanie mogli wygrać bitwę pancerną pod Kurskiem tylko, dlatego, ze mieli od Anglików dokładne dane z Enigmy i mogli się przed czasem solidnie przygotować, zaminować teren, rozstawić wsparcie artyleryjskie, itd.
Brytyjczycy dzięki Turingowi łamali hurtowo kody Enigmy do tego stopnia, że gdy w1943r. Rejewski i Zygalski trafili do Wielkiej Brytanii, nie było już dla nich nic do roboty.
Dokonania Turinga zapoczątkowane przez polskich kryptologów bez wątpienia pozwoliły skrócić wojnę i odnieść aliantom wiele zwycięstw.Niestety Turing zamiast zaszczytów należnych bohaterowi doczekał się prześladowań, a wszystko to za sprawą konserwatywnego betonu i faktu, iż był homoseksualistą.
Człowiekowi wybitnemu, którego praca uratowała tysiące, a może i miliony istnień zniszczono życie z powodu tak błahej sprawy, jak prywatne upodobania erotyczne niemające szkody dla nikogo. W roku 1952 Turing został oskarżony o „naruszenie moralności publicznej” z powodu jego homoseksualizmu. Chociaż nic złego nikomu nie zrobił miał do wyboru więzienie lub tzw. kurację hormonalną.
W jej wyniku został poddany praniu mózgu w szpitalu psychiatrycznym i zabiegowi, który można nazwać chemiczną kastracją, przy okazji cierpiał na wiele zdrowotnych powikłań w tym na ginekomastię. Na skutek eksperymentów medycznych i szykan Turing się załamał i w 1954r. popełnił samobójstwo. Matematyczny geniusz, który zasługiwał na podziw i wyróżnienie został zniszczony z powodu konserwatywnego zacietrzewienia.
Jeśli kogoś interesuje temat łamania Enigmy, polecam następujące pozycje.
Polsko-Brytyjska współpraca wywiadowcza podczas II wojny światowej., Tom I, pod. red. Tadeusza Dubickiego, Darii Nałęcz, Tessy Stirling, Warszawa 2004.
Polsko-Brytyjska współpraca wywiadowcza podczas II wojny światowej., Tom II, pod. red. Jana Stanisława Ciechanowskiego, Warszawa 2005.
Computing, Logic, Philosophy, Artificial Intelligence, and Artificial Life: Plus The Secrets of Enigma, pod. red. B. Jack Copeland, Oxford 2004.
Gaj Krzysztof, Szyfr Enigmy: metody złamania, Warszawa 1989.
Garliński Józef, Enigma, Tajemnica drugiej wojny światowej, Lublin 1999.
Garliński Józef, Ostatnia Broń Hitlera, Londyn 1977.
Grajewski Leszek, Złamanie enigmy : historia Mariana Rejewskiego, Toruń 2006.
Grajek Marek, Enigma Bliżej Prawdy, Poznań 2007.