Kolejną sprawą braną pod uwagę przez przyszłych przedsiębiorców przy zakładaniu firmy są sprawy podatkowe. Wspomniałam już że jest to wybór dokonywany...
Schemat założenia działalności gospodarczej przez osobę fizyczną tzw samo zatrudnienie – opracowanie własne.
Mamy do wyboru następujące formy rozliczenia się z fiskusem:
- Karta podatkowa – charakteryzuje się tym iż jest tutaj stały podatek niezależnie od dochodu i wielkości obrotów.
- Ryczałt – jest to podatek od wartości sprzedaży
- Podatkowa księga przychodów i rozchodów – tu mamy do czynienia z podatkiem prowadzonym od dochodu progresywnym lub liniowym.
- Księgi handlowe
Zgodnie z ostatnimi raportami Ministerstwa Gospodarki przedsiębiorczość w Polsce mimo kryzysu nie uległa osłabieniu. Owszem firmy mniej przeznaczyły na inwestycje ale jednocześnie coraz bardziej otwierają się na innowację. Nie można tutaj nie wspomnieć o pewnych pozytywnych rozwiązaniach legislacyjnych, które znacznie przyczyniły się do wzrostu liczby nowo otworzonych firm1. Są to:
- wprowadzenie możliwości zawieszenia działalności gospodarczej,
- ułatwienie zakładania działalności gospodarczej poprzez wprowadzenie tzw. ‘jednego okienka’,
- uproszczenie i ograniczenie kontroli w firmach,
- obniżenie poziomu obowiązkowego kapitału zakładowego w spółce z ograniczoną
- odpowiedzialnością oraz w spółce akcyjnej,
- uproszczenie formuły partnerstwa publiczno-prywatnego,
- uproszczenie przepisów w zakresie podatku od towarów i usług,
- zwiększenie uprawnień przedsiębiorców wobec administracji publicznej poprzez nakaz
- przyjmowania przez urzędników niekompletnych wniosków oraz zakaz żądania
- dokumentów nie przewidzianych prawem,
- wprowadzenie domniemania uczciwości podatnika,
- rozszerzenie przepisów dotyczących wiążącej interpretacji prawa2
Należy również wspomnieć o Pakiecie Stabilności i Rozwoju – wzmocnienie gospodarki Polski wobec światowego kryzysu finansowego, w którym przewidziano szereg działań antykryzysowych. Został on przyjęty przez Radę Ministrów 30 listopada 2008 r.3
Niestety ostatnie zmiany w podatku od towarów i usług spotkały się z dużym zniechęceniem ze strony już istniejących przedsiębiorców. Jest to związane nie tylko z podwyższeniem progów w/w podatku, ale także z tym iż obowiązek interpretacyjny został przerzucony na przedsiębiorcę. Również instytucja „jednego okienka” często jeszcze szwankuje. Dodatkowo sami przedsiębiorcy wskazują na różne bariery w prowadzeniu działalności, m.in. utrudniony dostęp do finansowania zewnętrznego (szczególnie w przypadku procedur uzyskania dofinansowania unijnego), skomplikowane prawo gospodarcze, częste zmiany w przepisach, czy relatywnie wysokie obciążenia parapodatkowe. Również wzrost składek ZUS wraz z rokiem 2011 może okazać się gwoździem do trumny dla wielu małych firm.
Jednak pomimo ciągle istniejących barier, spowolnienia gospodarczego, liczba nowo powstałych firm (zwłaszcza przedsiębiorstw osób fizycznych) w ostatnim roku wzrosła.4 Znaczny wzrost nastąpił w zakresie przedsiębiorstw usługowych. Nowe przedsiębiorstwa na rynku przyczyniły się też znacznie do wzrostu konkurencyjności.
To zaś oznacza że działalność gospodarcza, jej prowadzenie nadal jest atrakcyjną alternatywą dla zatrudnienia etatowego.
Każdy myślący o otworzeniu własnego biznesu powinien zdawać sobie sprawę iż obok plusów każda działalność ma swoje minusy, napotyka na bariery. Zapominając o obowiązkach wykazuje się nieznajomością podstaw przedsiębiorczości. Jak wspomniałam pomysł to dobry punkt wyjścia. Pomysł należy jednak przekuć w projekt którego celem jest nasz zysk. Ów zysk czyli wyższe zarobki są podawane jako jeden z podstawowych powodów dla których osoby fizyczne decydują się założyć własny biznes. Często jednak zapominają iż zysk, jeśli takowy będzie, przyjdzie z czasem. Zysk wymaga najpierw nakładów, przede wszystkim finansowych ale także osobowych i technicznych. Dobrym więc krokiem początkowym winien być biznes plan, który da nam odpowiedź na temat opłacalności naszego przedsięwzięcia, jego sensu rozpoczynania. W nim znajdziemy ogólną charakterystykę przedsiębiorstwa,. charakterystykę produktów i świadczonych usług, analizę zasobową, strategię marketingową, cele naszego biznesu, założenia ekonomiczno-finansowe przedsięwzięcia, prognozy finansowe. Biznes plan uświadamia przyszłemu przedsiębiorcy mocne i słabe strony oraz szanse i zagrożenia dla jego działalności.
Jak wspomniałam wyżej drugim powodem dla którego osoby fizyczne decydują się na założenie własnego biznesu jest brak możliwości zatrudnienia zgodnego z własnym wykształceniem. Przeglądając statystyki Państwowych Urzędów Pracy możemy zauważyć iż co jakiś czas mamy do czynienia z nadprodukcją fachowców w danej dziedzinie. Nie wszyscy mogą znaleźć zatrudnienie na rynku. Osobom bez pracy pozostaje więc albo bezrobocie albo podjęcie decyzji o samo zatrudnieniu. Urzędy Pracy popierają ów drugie rozwiązanie min przez wsparcie dotacyjne. Niestety decydujący się na nie znów zapominają o podstawach przedsiębiorczości czyli o myśleniu strategicznym czym doprowadzają do bankructwa swej firmy po dwóch latach egzystencji. Wsparcie finansowe dla początkujących przedsiębiorców jest bardzo pozytywnym narzędziem ale trzeba umieć z niego właściwie skorzystać. Dlatego ważne jest by się przygotować do prowadzenia własnej działalności gospodarczej, ewentualnie skorzystać z pomocy doświadczonych podmiotów (fundacji, firm konsultingowych, prawników, finansistów). Pieniądze z dotacji nie powinny nam przesłonić przyszłości. Miało to miejsce w przypadku sporej liczby przedszkoli założonych z funduszy unijnych przez osoby fizyczne. W momencie zakończenia wsparcia dotacyjnego po zaledwie pół roku dalszego funkcjonowania placówki zaczęto zamykać. Było to spowodowane tym iż prowadzący nie zastanawiali się nad ryzykami mającymi wpływ na daną działalność gospodarczą. Owym ryzykiem w tym przypadku był nagły brak środków finansowych potrzebnych na utrzymanie dalsze przedszkola. Prowadzący placówki nie zastanowili się czym zastąpić wsparcie dotacyjne.
Pasja, spełnienie w pracy jest to ideał do którego dąży każdy dorosły człowiek w swym życiu zawodowym. Częściej spotykamy ludzi którzy pracują dla pieniędzy, rzadziej są to osoby które pracują bo lubią swą pracę a przy okazji zarabiają. Działalność gospodarcza najczęściej daje owo spełnienie. Wiąże się to dodatkowo z wolnością w postaci braku kierownictwa nad działaniami takiego przedsiębiorcy. Swoboda to też praca w godzinach odpowiadających prowadzącemu działalność gospodarczą. Szczególnie doceniają to młodzi rodzice, chcący pogodzić swą pracę w obowiązkami rodzicielskimi. Z drugiej strony jednak przedsiębiorca musi pamiętać iż jego czas pracy nie wynosi 8h/dobę. Wynika to z faktu iż by mieć popyt na swe usługi o ten popyt musi zadbać sam przedsiębiorca. To on szuka swych klientów. Każdy „okres martwy” to niższy zysk.
Kolejnym plusem o jakim należy wspomnieć jest sprawa związana z podatkami. To przedsiębiorca wybiera formę opodatkowania, która może mu przynieść spore profity, należy więc poważnie zastanowić się nad właściwym wyborem formy opodatkowania.
Również należy pamiętać iż początkujący przedsiębiorcy płacą tzw zaniżony ZUS. Ma to swoje plusy bowiem zmniejsza koszty prowadzenia działalności gospodarczej, jednak minusem są zaniżone świadczenia w przypadku choroby czy też ciąży.
Nie można też zapomnieć o plusie w postaci pewności zatrudnienia. Pewności takiej nie daje etat, szczególnie w przypadku wystąpienia kryzysu na rynku krajowym lub gospodarczym. Wraz z pojawieniem się kryzysu w roku 2009 wiele firm musiało dokonać cięć kosztów w postaci zwolnień pracowników. Nagłe zwolnienia objęły min. pracowników sektora ubezpieczeń czy też nieruchomości. Było to zaskoczenie dla pracowników tych gałęzi rynku. Działalność gospodarcza nawet w dobie kryzysu daje pewność zatrudnienia. Owszem w przypadku bankructwa skutki odczuwalne są w 100%przez przedsiębiorcę. Jednak widząc zagrożenia może im przeciwdziałać, może na nie się przygotować, odpowiednio zabezpieczyć swoją dalszą egzystencję nawet w przypadku konieczności zamknięcia działalności.
Powstaje więc pytanie co jest przyczyną podjęcia decyzji o konieczności zamknięcia firmy, oprócz w/w kryzysu?
Ponad 75 % przedsiębiorstw nie zatrudnia prawnika i nie ma działu prawnego. Jest to jeden z głównych błędów osób prowadzących działalność gospodarczą. U podłoża tej decyzji leży chęć ograniczenia kosztów prowadzenia firmy. Wręcz w niektórych opracowaniach, artykułach prasowych spotkać można tezę iż sprawy księgowe, kadrowe, prawne można prowadzić z minimalnym poziomem wiedzy korzystając z gotowych programów komputerowych czy serwisów prawnych. Jest to rozwiązanie krótkowzroczne. Dla sprawnego zarządzania firmą niezbędna jest bowiem dobra znajomość prawa. Może to ułatwić m.in. pozyskiwanie pieniędzy na prowadzenie inwestycji, do czego znajomość prawa i przepisów jest bardzo przydatna. Podobnie w przypadku zawierania umów. Brak znajomości regulacji prawnych często skutkuje zawieraniem nietrafionych umów o współpracy. Należy więc zastanowić się czy oszczędność w tym przypadku jest naprawdę oszczędnością.
Również należy zwrócić uwagę na kwestie księgowe. Tutaj też często przedsiębiorcy wybierają samodzielne prowadzenie swych rachunków. Jeśli osoba taka nie ma wiedzy finansowej ciężko jej będzie znać wszelkie zmiany w prawie finansowym, a ich nieznajomość może doprowadzić do wyższych kosztów prowadzenia firmy, bowiem tylko będąc na bieżąco z przepisami podatkowymi, rachunkowymi można znacznie zmniejszyć koszty, stosując min odpowiednie ulgi.
Ostatnią sprawą na którą przedsiębiorca na początku swej drogi, nie zwraca uwagi jest zatrudnienie innych osób. Początkowo często młody przedsiębiorca decydując się na zatrudnienie osoby wybiera zatrudnienie na podstawie umów cywilno-prawnych, które z punktu widzenia tzw obciążeń pracowniczych które ciążą na nim jako płatniku są bardziej opłacalne, nie wspominając o innych uprawnieniach pracowniczych wynikających z Kodeksu Pracy, które w omawianej formie zatrudnienia również nie mają zastosowania. Drugim możliwym rozwiązaniem z jakiego może skorzystać przedsiębiorca który chce ograniczyć koszty zatrudnienia pracownika jest przyjęcie bezrobotnego do siebie na staż. Jednak w tym przypadku czeka go najprawdopodobniej przeszkolenie takiego pracownika. Musimy też pamiętać iż możemy trafić na nieuczciwego pracownika, który poprzez swoje działania może narazić nas na szkody. Chcąc się zabezpieczyć przedsiębiorca powinien uruchomić procedury kontrolne, dzięki którym o wszelkich nieprawidłowościach zostanie natychmiast poinformowany.
Podsumowując zakładając działalność gospodarczą należy pamiętać o zagrożeniach oraz o obowiązkach jakie ciążą na przedsiębiorcy z punktu widzenia prawa (rejestracja, kodeks pracy, prawo podatkowe etc). Nie zapominajmy też o tym co legło u podstaw naszej decyzji o chęci założenia własnej firmy. Zadowalające zarobki, świadczenia socjalne, realizacja swoich pasji, praca bez nadzoru, zgodna z naszym wykształceniem, swoboda decydowania oraz pewność zatrudnienia, a także możliwość ciągłego rozwoju to są plusy których nie da się podważyć. Pozostaje więc trafić z pomysłem w tzw niszę.
1 Ministerstwo Gospodarki „Przedsiębiorczość w Polsce” Warszawa 2010r, s.5.
2 Zmiany wprowadzono na przełomie 2008 i 2009 roku.
3 Opierając się na zapisach pakietu oraz prowadząc dialog z partnerami społecznymi, na przestrzeni 2009 r. przygotowano i wdrożono konkretne rozwiązania legislacyjne ukierunkowane na walkę z kryzysem.
4 Na koniec 2009 roku w systemie REGON zarejestrowanych było 3.742,7 tys. Podmiotów gospodarki narodowej (bez osób prowadzących indywidualne gospodarstwa w rolnictwie), i było to o 14 tys. mniej niż na koniec roku 200821. Spośród zarejestrowanych podmiotów 120,5 tys. należało do sektora publicznego (o 3,2% mniej niż w roku 2008), zaś 3.622,2 tys. do sektora prywatnego (spadek liczby podmiotów o 0,3%). Zaobserwowano wzrost liczby spółek handlowych oraz fundacji, spadek zaś liczby zarejestrowanych spółek cywilnych, osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą, spółdzielni oraz przedsiębiorstw państwowych. Mikroprzedsiębiorstwa czyli firmy zatrudniające od 0 do 9 pracowników stanowią zdecydowaną większość przedsiębiorstw aktywnych, a więc faktycznie prowadzących działalność gospodarczą. W 2008 roku ich liczba wyniosła 1 787 tys. co stanowiło 96% ogółu aktywnych przedsiębiorstw. Firmy małe (od 10 do 49 pracowników) to 3% firm (54,9 tys. podmiotów), zaś niecały procent (16,3 tys.) stanowią firmy średnie (od 50 do 249 pracowników). Znikomą część ogółu liczby firm (0,2%) stanowią przedsiębiorstwa duże (zatrudniające co najmniej 250 pracowników). W 2008 roku było ich 3,2 tys – Raport Ministerstwa Gospodarki „Przedsiębiorczość w Polsce” Warszawa 2009r, s. 35
Źródło: Agata Janiszewska-Skowron