Wszystko co warto wiedzieć o stresie

O stresie napisano tysiące jeśli nie więcej artykułów. Warto tę wiedzę uporządkować.

Czym jest stres

Stres nie jest zjawiskiem jednorodnym, w związku z tym istnieją różne definicje stresu. Jedna z nich określa stres jako niespecyficzną reakcję organizmu w odpowiedzi na sytuację, która przekracza możliwości adaptacyjne jednostki. Innymi słowy - człowiek napotyka na taki problem, z którym w danej chwili nie jest w stanie sobie poradzić, nie widzi gotowego rozwiązania. Tym, co wywołuje mobilizację ( a więc stresorem) może być zarówno zmiana temperatury otoczenia, wirus, uszkodzenie ciała, jak i emocjonalne przeżycia - złość, gniew, strach.

Ale nie jest to zjawisko powodujące tylko negatywne skutki - stres jest naturalną, nieuniknioną częścią naszego życia, dlatego towarzyszy każdemu z nas. Jest reakcją na codzienne wyzwania i życiowe zmiany - nie tylko negatywne, ale i pozytywne. Stresujący może być egzamin na studia, ale również pierwsze spotkanie z sympatią.

Pewien optymalny poziom stresu jest niezbędny dla efektywnego funkcjonowania człowieka, ponieważ działa na nas mobilizująco. Zbyt niski poziom stresu powoduje spadek motywacji, apatię i znudzenie. Lecz zbyt wysoki napięcie, trudności z koncentracją, lęk i fizyczne zmęczenie. Nietrudno przywołać w pamięci stresujące wydarzenia. Prawdopodobnie byliśmy przerażeni, często agresywni, trudno nam było zebrać myśli, sądziliśmy, że to się nigdy nie skończy. To nie sam stres jest niebezpieczny dla człowieka, ale to jak na niego reagujemy. Stres prowadzi często także do zmian w zachowaniu takich jak m.in.:

• objadanie się, czy odwrotnie - brak apetytu,

• palenie papierosów,

• nadużywanie alkoholu,

• obgryzanie paznokci,

• zaburzenia snu,

• łatwe wpadanie w gniew,

• unikanie kontaktów z ludźmi.

Wszystkie te czynniki mają negatywny wpływ nie tylko na nasze zdrowie i życie, ale także na życie naszych bliskich.

Stres a choroby

Tak jak krótkotrwałe funkcjonowanie w stresie może przynieść korzyści dla organizmu w postaci motywacji i kontynuowania czynności, tak długotrwałe przebywanie w sytuacji silnego stresu znacząco pogarsza nasze samopoczucie, zdrowie i wreszcie może prowadzić do poważnych zaburzeń, zarówno somatycznych, jak i psychicznych.

Przy nadmiernym jego poziomie nadnercza wyzwalają duże ilości hormonów, epinefryny lub adrenaliny, wzmacniających mechanizmy obronne organizmu. Serce zaczyna bić szybciej, ciśnienie wzrasta, mięśnie się napinają, a źrenice oczu rozszerzają. Jest to typowa reakcja organizmu na zagrożenie zarówno fizyczne, jak napad, i psychologiczne, jak egzamin.

Długotrwały stres zmniejsza siły obronne organizmu, powoduje przewlekłe zmęczenie oraz utratę apetytu lub odwrotnie - nadmierne łakomstwo. Towarzyszą mu często bóle głowy, bezsenność, zaburzenia trawienia, a także bóle krzyża i kręgosłupa. Także niepokój, uczucie złości, pesymizm, nadpobudliwość.

Prowadzi to wyczerpania umysłowego - problemy z pamięcią i koncentracją powodują, że nawet najprostsze czynności, które wcześniej wykonywane były bez trudu - teraz będą wymagały dużego wysiłku i będą wykonane na dużo niższym poziomie, niż w rzeczywistości mogłyby być zrobione.

Taki długotrwały stan organizmu powoduje, że łatwo dołączają się inne choroby, takie jak wrzody żołądka, cukrzyca, astma, nadciśnienie tętnicze, migrenowe bóle głowy, a nawet nowotwory. Organizm jest osłabiony, układ odpornościowy nie działa tak, jak powinien - jesteśmy więc bardziej podatni na różnego rodzaju infekcje, które z czasem mogą przybrać groźniejszą formę. Długotrwały stres w znaczący sposób oddziałuje również na psychikę, wśród najczęstszych zaburzeń psychicznych wymienia się uzależnienia, nerwicę, depresję i schizofrenię.

Źródła stresu

Nie ma jednej, uniwersalnej reakcji na stres. Niektórzy ludzie pod wpływem stresu załamują się, inni reagują zwiększoną mobilizacją. O tym decyduje wiek, płeć, wiedza, doświadczenie, zetknięcie się już z podobną sytuacją - innymi słowy, różni ludzie różnie będą reagować na tę samą sytuację. To, co dla jednych będzie źródłem silnych przeżyć, dla innych może być przyjemnością.

Wśród głównych przyczyn, które najczęściej powodują powstawanie stresu wymienia się:

• środowisko pracy: presja czasu, np. dotrzymanie terminu, chęć sprostania wymaganiom szefa, nadmiar obowiązków, perfekcjonizm, obawa porażki, utraty pracy, brak pracy
  
  

• środowisko szkolne: egzamin, presja rówieśników, gorsze wyniki w nauce, agresja, brak akceptacji wśród rówieśników,
  
  

• środowisko życia: hałas, tłok, korki, załatwianie spraw w urzędach, kolejki w marketach, brak czasu,
  
  

• środowisko rodzinne: trudności w kontaktach z partnerem, śmierć bliskiej osoby, rozwód, chęć bycia idealnym rodzicem, kłótnie z członkami rodziny,
  
  

• psychologiczne: lęk przed utrata kontroli lub wymaganiami postrzeganymi przez nas, jako przerastające nasze możliwości, chęć sprostania wysokim wymaganiom, które sami sobie stawiamy, niska samoocena,
  
  

• stres biologiczny: w sytuacjach zagrożenia życia lub zdrowia,
  
  

• długotrwałe zmęczenie lub wyczerpanie - jest następstwem długotrwałego oddziaływania wytężonej pracy, nauki - może się pojawiać, gdy stawiamy sobie wygórowane wymagania.

Przyczyny stresu w pracy

Praca jest statystycznie najczęstszym czynnikiem, który wywołuje stan stresu. W procesie powstawania stresu zawodowego decydujące znaczenie mają następujące czynniki: poziom wymagań, zdolność sprostania tym wymaganiom, brak wsparcia społecznego.

Do czynników zagrażających w obszarze wymagań zalicza się m.in.:

• przeciążenie ilościowe pracą – na pracowniku spoczywa obowiązek wykonania dużej liczby zadań w krótkim czasie a warunki pracy uniemożliwiają koncentrację,

• przeciążenie jakościowe pracą, powodowane m.in. przez: zadania trudne lub skomplikowane umysłowo wymagające ciągłego dokształcania pracownika,

• niedociążenie jakościowe, będące skutkiem takich sytuacji, jak m.in.: monotonia pracy lub praca poniżej możliwości pracownika,

• konfliktowość roli oddziałująca na pracownika w sytuacjach takich, jak: konieczność godzenia sprzecznych interesów czy praca w sytuacji uzyskiwania sprzecznych poleceń.

Sytuacje zagrażające w obszarze zdolności sprostania wymaganiom obejmują przykładowo:

• brak jasności co do zakresu zadań albo odpowiedzialności,

• brak jasności w zakresie kryteriów oceny pracy i/lub brak informacji zwrotnej o wynikach pracy,

• brak jasności co do celów pracy i stawianych wymagań,

• niskie poczucie bezpieczeństwa w pracy.

Zagrożenia w zakresie wsparcia społecznego to m.in. :

• utrudniony kontakt z przełożonym,

• praca w izolacji,

• brak systemu motywacyjnego,

• system motywacyjny nastawiony na rywalizację.

Radzenie sobie ze stresem

Stresu nie można uniknąć, jest on nieodzowną częścią naszego życia. Umiejętność radzenia sobie ze stresem oznacza dążenie do równowagi między wymaganiami i reakcjami na nie oraz poszukiwanie takiego poziomu funkcjonowania, który zwiększa naszą energię i motywację.

Często wobec własnego stresu i stanu psychiki przyjmujemy postawę bezradności. Natomiast psychika człowieka jest mechanizmem zdolnym do samo-naprawy i regeneracji.

Niezwykle ważne jest poznanie naszych indywidualnych reakcji na sytuacje stresujące. Pozwoli nam to na natychmiastowe zadziałanie, zanim poziom stresu dojdzie do poziomu, który przerośnie nasze możliwości poradzenia sobie z nim.

• Niezwykle ważne jest aby zdać sobie sprawę, że jest się odpowiedzialnym za swój własny poziom stresu.

• Warto również zastanowić się skąd stres się bierze, i jakie czynniki go wywołują?

Jednym ze źródeł stresu są niewątpliwie wszelkie zmiany życiowe. Czy mamy zatem unikać zmian? Oczywiście, że nie. Musimy jednak być świadomi tego, jak one wpłyną na nas.

Nierzadko w sytuacjach stresujących pomaga pozytywne myślenie, nastawienie, przypominanie sobie pomyślnych sytuacji i osiągnięć, sposób w jakim myślisz o wydarzeniu czy świecie. Można we własnej głowie zredukować wagę wydarzenia, niepewność, a tym samym zmniejszyć poziom stresu. Sposobem, który może powodować zmniejszenie natężenia stresu jest - śmiech. Warto dużo się śmiać lub przebywać w towarzystwie takiej osoby, gdyż podczas śmiechu w organizmie uwalniane są endorfiny - tak zwane hormony szczęścia, które dobrze wpływają na nasz organizm - powodują m.in. rozluźnienie - tym samym w stresowej sytuacji napięcie psychiczne i fizyczne nie będzie tak dokuczające.

Równie błahym lecz istotnym elementem jest wyeliminowanie kawy z naszej diety, gdyż działa ona pobudzająco i potęguje często stres. również ruch, czy też uprawianie sportów bardzo niwelują czy też obniżają poziom stresu, w sytuacjach stresowych warto więc wykonywać jakieś ćwiczenia, gdyż codzienna choćby mała dawka ruchu może sprawić, że nasze poczucie się poprawi.

Przy radzeniu sobie ze stresem najlepsza i najskuteczniejsza jest profilaktyka, czyli mówiąc wprost opanowanie takiego stylu życia, który dla danej osoby jest najlepszy. W ten sposób można uniknąć wielu czynników stresogennych.

Pozdrawiam serdecznie
Dorota Wysokińska
Internetowa Poradnia Psychologiczna
Psychorada.pl

Źródło: http://psychorada.pl

Licencja: Creative Commons - użycie niekomercyjne - bez utworów zależnych