Starzenie się organizmu w pewnym wieku jest tematem tabu, albo nawet tematem, który "mnie nie dotyczy", nie zdajemy sobie z tego sprawy będąc w wieku 20, 30, 40 lat.
Już będąc w wieku wczesnoszkolnym, zastanawiałam się nad tym, dlaczego moja babcia robi się coraz mniejsza, kiedy ja rosnę? Dlaczego mój tata z każdym rokiem wygląda, jakby opalał się przez durszlak, a przecież słońce opala równomiernie każdy odkryty kawałek ciała? Dlaczego moja mama nie potrafi nawlec igły, kiedy całe życie słynęła z tego, że ma najlepszy wzrok w rodzinie i dlaczego mój dziadek wchodząc po schodach, co chwilę musi się zatrzymywać i przystawać jak jeszcze nie tak dawno ścigaliśmy się po nich, kto pierwszy wbiegnie na piętro.
Przyglądając się osobom w moim otoczeniu, zaczęłam dostrzegać postępujące zmiany i z przerażeniem zrozumiałam, ze proces starzenia dotyka każdego. Mnie również, bez względu na to, jak będę żyła i jaki będę prowadziła tryb życia. Początkowo przyjmowałam to z zadowoleniem, ponieważ przybliżało mnie to do dorosłości. Kiedy jednak zaczęłam zbliżać się do wieku średniego, coraz bardziej zaczynałam być niezadowolona z objawów mojego starzenia się. Całkowicie dotarło do mnie, że starzenie się to proces, który postępuje przez całe życie i nie można go zatrzymać. Kiedy zaczęła zmniejszać się moja odporność na stres środowiskowy i znacznemu osłabieniu zaczęły ulegać procesy naprawcze mojego organizmu, byłam już prawie przerażona. Zrozumiałam jednak, że nie mogę tego całkowicie wyeliminować, ale mogę to trochę opóźnić.
U każdego człowieka dzieje się to samo, chociaż u jednych postępuje to wolniej, a u drugich szybciej. W naturalny sposób zwiększają się uszkodzenia wewnątrzkomórkowe. Proces starzenia się powoduje utratę homeostazy organizmu, co powoduje, że człowiek staje się bardziej podatny na choroby. Zmienia się, ponieważ zmianie w funkcjonowaniu podlegają wszystkie jego narządy. Zmniejsza się masa kości oraz mięśni. Pogarsza wzrok, spada elastyczność skóry, zaburza się pamięć i czas reakcji organizmu jest coraz dłuższy. Dobrze, że powstały takie nauki jak Gerontologia, innymi słowy, interdyscyplinarny splot biologii, medycyny, kulturoznawstwa, psychologii i antropologii kulturowej, czyli nauka zajmująca się procesem starzenia i wiedzą o starszych ludziach, oraz Geriatria zajmująca się zdrowiem starszych osób, oraz zapewnieniem im pomocy medycznej.
Proces starzenia, często zaczyna się od mało widocznych oznak, takich jak starzenie się skóry, której pierwszym objawem jest suchość. Spowodowana jest ona utratą zdolności do wiązania i zatrzymywania wody w naskórku. Potem następuje utrata jej elastyczności, pojawiają się drobne zmarszczki mimiczne wokół kącików oczu i ust, a naskórek staje się cieńszy i szorstki. Na skutek niejednolitego wydzielania melaniny, pojawiają się liczne brązowe plamy w miejscach odkrytych. W warstwie podskórnej następuje utrata tkanki tłuszczowej. Te wszystkie zmiany powodują, że skóra staje się obwisła i pomarszczona.
Kolejną oznaką jest pogorszenie wzroku. Soczewka staje się grubsza i cięższa, co powoduje upośledzenie widzenia bliskich przedmiotów. Pierwszymi objawami zmian mogą być, na przykład kłopoty z czytaniem. Prawie u 3/4 osób pomiędzy 65, a 70 rokiem życia, występuje dalekowzroczność. U połowy osób powyżej 60 roku życia rozwija się katarakta, czyli choroba prowadząca do zmętnienia soczewki, jest jedną z przyczyn ślepoty.
Następna oznaka to oczywiście upośledzenie słuchu, występujące u 1/3 ludzi powyżej 65 roku życia. Początek tego procesu i tempo narastania niejednakowo następuje u różnych osób. Często przyczyną niedosłuchu, jest u osób starszych zablokowanie kanału słuchowego przez woskowinę.
W organizmie człowieka między innymi występują dwa rodzaje komórek, które z czasem przestają pracować, tak jak pracowały wcześniej. Osteoklasty, czyli komórki kościożerne w pewnym wieku pokonują osteoblasty, czyli komórki wytwarzające nowy materiał kostny. W kościach spada również zawartość minerałów, a przede wszystkim wapnia. Szczególny problem mają kobiety, których kości stają się o 8% lżejsze, podczas gdy u mężczyzn liczba ta wynosi około 3%. Po 80 roku życia kości stają się tak bardzo kruche, że łatwo poddają się złamaniom. Wiele osób zagrożonych jest zarówno osteoporozą jak chorobą Pageta. Nazwa osteoporoza wywodzi się z języka, greckiego osteos - kość, porus – dziura lub ubytek i dosłownie oznacza, dziury w kościach. Choroba ta, polega na zmniejszeniu zawartości wapnia w tkance kostnej i może prowadzić do deformacji kości, kalectwa a nawet zmniejszenia długości ciała. Powoduje, że kości stają się bardziej chropowate, kruche i ryzyko złamania jest bardzo wysokie. W przypadku osób chorych, złamanie kości może być spowodowane nawet zwykłym spacerem, czy krzywym postawieniem nogi.
Inną chorobą kości jest Choroba Pageta, która polega na nadmiernym i nieprawidłowym rozroście kości. W wyniku niedomagań układu autonomicznego, dochodzi do nieprawidłowego unaczynienia kości, następuje większy przepływ krwi, wchłanianie tkanki kostnej oraz zwiększony jej rozrost. Jest to choroba występująca zarówno u kobiet jak i u mężczyzn, jednak dwa razy częściej zapadają na nią mężczyźni. Początkowo występują bóle kostne, nasilające się po wysiłku fizycznym lub w nocy. Następnie można zaobserwować powiększenie obwodu głowy lub kończyny dolnej. Nieprawidłowy rozwój kości, głównie występuje w przypadku kości piszczelowej, udowej, miednicy, czaszki i żuchwy, kręgów i żeber. W przypadku kończyny górnej, schorzenie występuje rzadziej, nie dotyczy natomiast, palców rąk i stóp.
Kości i stawy, to bardzo często układ ruchu utrudniający życie. Proces starzenia się stawów wpływa na coraz mniejszą sprawność fizyczną. W ścięgnach oraz więzadłach, stopniowo ubywa kolagenu oraz elastyny i powstają twarde zwapnienia. Chrząstka stawowa staje się coraz cieńsza. Czasami, można zaobserwować zmniejszenie ilości mazi stawowej, co w efekcie prowadzi do zmniejszonej zdolności poruszania stawów i podatności na urazy. Choroba obejmująca całą tkankę łączną, to reumatoidalne zapalenie stawów. Przeważnie występuje ona u kobiet, rzadziej u mężczyzn. W najcięższej postaci schorzenie to, powoduje zapalenie błon wyściełających i smarujących stawy. Pierwszymi objawami często jest ból i zmęczenie, obrzęki, a także gorączka. W początkowym okresie choroba atakuje drobne stawy nadgarstkowe, rąk i nóg, a jej rozwój prowadzi do zniekształceń powstających w stawach rąk - przerostów, odgięcia palców w stronę łokciową. W przypadku drobnych stawów nóg może mieć do czynienia z podwichnięciami, tzw. młoteczkowate palce, halluksami tzw. krzywe paluchy i modzelami, tzw. zgrubienia naskórka. Schorzenie to może jednak dotknąć również stawów biodrowych.
W przypadku choroby zwyrodnieniowej stawów i kręgosłupa nie mamy do czynienia ze stanem zapalnym. Ta choroba powoduje zwyrodnienie chrząstki stawowej, spadek elastyczności, tworzeniem kości na powierzchniach stawowych, pojawieniem się torbieli pod chrząstkowych. Na te chorobę coraz częściej zapadają kobiety. Po 60 roku życia, notowana jest ona u około 15 % mężczyzn i około 25% kobiet. Ryzyko wystąpienia choroby zwiększone jest wraz z wiekiem, a także w przypadku nierównego obciążenia stawów.
Jednym z najczęściej zauważanych objawów procesu starzenia, są również zaburzenia pamięci, które mogą doprowadzić do demencji starczej. Starszy człowiek, bardziej pamięta to, co wydarzyło się bardzo dawno temu, a nie potrafi przypomnieć sobie tego, co robił poprzedniego dnia. Demencja często łączy się z utratą pamięci, a postępująca może prowadzić do utraty tożsamości, wtedy chory nie wiem, kim jest. Łączy się również z zaburzeniami psychicznymi i amnezją, a także z utratą zdolności wykonywania jakiegokolwiek zadania. Chory może zapomnieć chodzenia, siedzenia, jedzenia, a nawet załatwiania czynności fizjologicznych. Demencja to choroba nieodwracalna, pogłębiająca się, a osoba taka jest całkowicie zależna od innych osób. Nie jest w stanie wykonywać codziennych czynności, ma problemy z nawiązywaniem kontaktów z innymi, a tym samym, nie jest aktywna ani zawodowo, ani społecznie.
cdn.