Terroryzm i jego skuteczność w konflikcie izraelsko-palestyńskim (cz. 2)

 

Artykuł stanowi fragment szerszej pracy opublikowanej drukiem w języku angielskim w 2007 roku: A. Krawczyk, Terrorism and his efficiency, for example terrorism in the Jewish-Palestinian conflict 1945- 2005 [w:]From total war to war against terrorism, pod red. K. Kubiaka, P. Mickiewicza, Wrocław 2007, s. 119-144, ISBN 83-89518-51-4.

Terroryzm jest również stosowany przez państwo Izrael. Jednak nie są to tylko akcje wojska wymierzone w ludność palestyńską na terytoriach okupowanych, gdyż tTerroryzm i jego skuteczność w konflikcie izraelsko-palestyńskim (cz. 2)akie działania nazywane są terrorem państwowym. Do tych akcji możemy zaliczyć wszelkiego rodzaju pacyfikacje czy masakry, w których brały udział regularne jednostki IDF, np. masakrę we wsi Qibya1 czy w Kfar Kassem2 w 1956 roku.

 

Metody terrorystyczne były stosowane przez Izrael przeważnie poza jego terytorium. Co ciekawe, nie były to tylko akcje w ramach zamachów odwetowych na osoby związane z terroryzmem antyizraelskim. Dochodziło również do ataków na Żydów czy cywilnych obywateli państw zachodnich w krajach arabskich.

19 marca 1950 roku wybuchła pierwsza bomba w amerykańskim centrum kulturalnym i bibliotece w Bagdadzie. Spowodowała ona straty materialne i zranienie kilku osób. Centrum było ulubionym miejscem spotkań młodych Żydów.

8 kwietnia 1950 r. miał miejsce pierwszy atak wymierzony bezpośrednio w Żydów. O 21:15 z samochodu z trzema młodymi pasażerami wyrzucono granat w El-Dar Café Baghdad, gdzie bawiła się grupka młodych Żydów. Czterech zostało poważnie rannych. Tej samej nocy w całym Bagdadzie zostały rozrzucone ulotki, aby Żydzi opuścili natychmiast Irak. Nazajutrz, wielu Żydów, w większości z biednych dzielnic, wyrzekło się swojego obywatelstwa i złożyło podanie o pozwolenie na emigrację do Izraela. 3 maja o godz. 3.00 granat został rzucony w stronę okna wystawowego żydowskiego przedsiębiorstwa Beit-Lawi Automobile Company, niszcząc część budynku. 3 czerwca 1950 kolejny granat eksplodował w El-Batawin w bogatej dzielnicy Bagdadu, zamieszkiwanej przez zamożnych Żydów i Irakijczyków. 5 czerwca o 2:30 bomba eksplodowała obok żydowskiego przedsiębiorstwa Stanleya Shashua na ulicy El-Rashid. 14 stycznia 1951 o godz 19.00 granat został rzucony w stronę stojącej grupy Żydów przed synagogą Masouda Shem-Tov. Wybuch spowodował zerwanie kabla elektrycznego, w wyniku czego trzech Żydów zginęło, w tym kilkuletni chłopiec, Itzhak Elmacher. Rannych zostało ponad trzydziestu. Po tych atakach, exodus żydowski przekroczył liczbę 600-700 osób na dzień. Sędzia badający tą sprawę Salaman El-Beit, znalazł dowody na powiązanie zamachów z syjonistami3. Także taki był wniosek Wilbura Crane'a Evelanda, wysokiego oficera CIA. Eveland pisał: „Próbowano przedstawiać Irakijczyków jako anty-Amerykanów, którzy terroryzują miejscowych Żydów. Syjoniści podłożyli bomby w amerykańskiej bibliotece, przedsiębiorstwach, kawiarniach i w synagogach. Wkrótce ulotki zostały rozrzucone wzywające Żydów do Izraela. Chociaż iracka policja później dostarczyła dowodów, że wszystkie ataki były dziełem podziemnej organizacji, większość świata uwierzyła w sprawozdania, że arabski terroryzm zmusił Żydów do ucieczki. Ataki były dziełem trzech aktywistów: prawnika o nazwisku Basri oraz Shaloma Saliha, Yosefa Habazy, członków wojskowej organizacji syjonistycznej Hashura. 125 tysięcy Żydów uciekło z Iraku do Izraela”4. Terroryzm w tym momencie osiągnął sukces, cel jakim było pobudzenie żydowskiej populacji Iraku do emigracji w stronę Izraela został osiągnięty.

Kolejną operacją władz Izraela z użyciem metod terrorystycznych, która osiągnęła pełny sukces mimo późniejszego zdekonspirowania, była operacja tajnej komórki wywiadu wojskowego Amanu pod kryptonimem Susannah5. Celem operacji miało być zapobieżenie podpisaniu egipsko-brytyjskiego porozumieniu (w sprawie wycofania Brytyjczyków ze Strefy Kanału), wywołanie anty-egipskiego nastawienia wśród państw Zachodnich oraz powstrzymanie pomocy wojskowej i ekonomicznej dla Egiptu (porozumienie z USA). Te cele miano osiągnąć poprzez zamachy na cele zachodnie w Egipcie. Początkowo tajna komórka Amanu miała stanowić piątą kolumnę na wypadek działań wojennych w chwili rozpoczęcia wojny izraelsko-egipskiej6. Pomiędzy 2 a 27 lipca 1954 r. nastąpiła seria eksplozji ładunków wybuchowych podłożonych pod amerykańskie i brytyjskie centra informacyjne i kulturalne. Podejrzenie zostało rzucone w stronę Bractwa Muzułmańskiego przeciwników reżimu Abdel Gamel Nasera. Izraelska grupa została odkryta 27 lipca, gdy jeden z zamachowców został złapany, po tym jedna z bomb eksplodowała przedwcześnie w Aleksandrii. Premier Izraela Mosze Sharett rozpoczął izraelska kampanię, oczerniającą rząd egipski, który miał wysunąć „kłamliwe oskarżenia” w stosunku do aresztowanych obywateli pochodzenia żydowskiego7.

Zamachy mimo zdekonspirowania zamachowców osiągnęły sukces. Egipt nie był już traktowany jako przyjazne miejsce dla Brytyjczyków i Amerykanów. Wojna 1956 r., w której Anglia z Francja wraz z Izraelem zaatakowały Egipt po znacjonalizowaniu Kanału Sueskiego przez Nasera, pokazała dobitnie, iż zamierzone cele zostały osiągnięte. Działania izraelskich tajnych służb w Egipcie w 1954 r., jak i późniejsze ich zdekonspirowanie, do historii przeszły jako afera Pinchasa Lavona (od nazwiska szefa obrony narodowej).

Jednym z przykładów działań izraelskich tajnych służb wykorzystujących metody terrorystyczne był udany zamach na odpowiedzialnego za zamachy na cele żydowskie przywódcę palestyńskiego Islamskiego Dżihadu. 26 października 1995 r., izraelskie tajne służby zastrzeliły dra Fathi Szikakiego. W biały dzień do wychodzącego z Howard Johnson Diplomat Hotel w Sliemie na Malcie mężczyzny podjechało dwoje ludzi na motorze, którzy astępnie z pistoletów z tłumikiem pięciokrotnie strzelili w głowę Szikakiemu8. Premier Izraela Icchak Rabin, komentując śmierć lidera PID, powiedział: „nie jest mi przykro”, a izraelski dziennik „Ma’ariv” pisał o „długiej ręce” Izraela „by rozbić głowę palestyńskiej żmii”9. Takich zamachów na sprawców lub zleceniodawców antyizraelskiej przemocy było więcej (patrz tabela 1), większość nich zakończyła się pełnym sukcesem10.

IV. Świecki terroryzm palestyński

Próbując zanalizować skuteczność terroryzmu palestyńskiego, trzeba się cofnąć do analizy „problemu palestyńskiego” po 1948 r. Od momentu powstania państwa Izrael i ekspulsji arabskich mieszkańców z tych ziem, „problem palestyński” był widziany jedynie poprzez pryzmat problemu uchodźców. Do połowy lat 60-tych sprawa suwerennego państwa dla Palestyńczyków nie była dyskutowana przez gremia międzynarodowe, doszło nawet do sytuacji, w której Palestyńczycy nie byli postrzegani przez polityków izraelskich jako osobny naród11. Winę za taki stan rzeczy ponoszą również państwa arabskie, które były w posiadaniu ziem przyznanych w 1947 r. (w rezolucji ONZ 181/II) pod przyszłe państwo palestyńskie, a nie dopuszczały do jego utworzenia. Ruch narodowy został zinstytucjonalizowany w momencie powstania niezależnej organizacji al-Fatah z Jaserem Arafatem oraz powstałej pod egipskim naciskiem OWP z Ahmedem Szukerim12. Z czasem organizacja Arafata przejęła przywództwo w OWP, które było platforma wielu pomniejszych organizacji. W latach 60-tych i 70-tych XX w. powstawało wiele nowych grup, a stare ulegały podziałom. Jedyną wspólną cechą łączącą wszystkie organizacje była walka z Izraelem i chęć utworzenia państwa palestyńskiego. Do najaktywniejszych należały: Al-Fatah, Ludowy Front Wyzwolenia Palestyny (LFWP), Ludowy Front Wyzwolenia Palestyny – Generalne Dowództwo (LFWP-GD), Rada Rewolucyjna Fatah (Organizacja Abu Nidala), Czarny Wrzesień.

Jaser Arafat. Terrorysta czy posłannik pokoju?

Jedną z metod, dzięki którym „sprawa palestyńska” miała zostać zauważona przez świat był terroryzm. Niektórzy z badaczy nadają pojawieniu się antyizraelskiego terroryzmu palestyńskiego znaczenie przełomowe dla współczesnego terroryzmu13. Bruce Hoffman o współczesnym terroryzmie międzynarodowym wypowiada się w sposób następujący: „Początek tego, co nazywamy nowoczesnym, międzynarodowym terroryzmem datuje się od 22 lipca 1968 roku. Tego dnia trzech uzbrojonych palestyńskich terrorystów należących do Ludowego Frontu Wyzwolenia Palestyny (LFWP), jednego z sześciu ugrupowań tworzących wówczas OWP, porwało rejsowy samolot izraelskich linii El Al lecących z Rzymu do Tel Awiwu”. Jednak ta cezura czasowa nie jest przez wszystkich badaczy przyjmowana jednogłośnie14.

Z palestyńską kampanią terrorystyczną mieliśmy do czynienia szczególnie na terenie Europy. Najsłynniejszym zamachem był atak palestyńskiego komanda Czarnego Września na sportowców i ekipę reprezentacji Izraela podczas igrzysk olimpijskich w Monachium w 1972 r. W pierwszych akcie tego krwawego spektaklu zginął izraelski trener drużyny zapaśników Mosze Weinberg, a izraelscy sportowcy zostali zakładnikami zamachowców. Drugi akt rozegrał się na płycie lotniska Fürstenfeldbruck, gdzie nieudana akcja niemieckich policjantów doprowadziła do sytuacji, iż zamachowcy zdążyli zamordować wszystkich zakładników. Łączny bilans tego aktu terrorystycznego to śmierć 9 zakładników, jednego niemieckiego policjanta i 5 zamachowców15. Wielkim sprzymierzeńcem terrorystów stały się środki masowego przekazu, dzięki którym ich przesłanie było słyszalne w każdym zakątku świata. „Terroryści palestyńscy mogli przykuć uwagę telewidzów całego świata, którzy włączyli telewizory, by oglądać Igrzyska”16. Przez całe lata 70-te trwała kampania terrorystyczna LFWP, w której seryjnie stosowano terroryzm lotniczy (patrz tabela 2).

 

Jeden z zamaskowanych zamachowców Czarnego Września na balkonie kompleksu mieszkalnego, w którym wzięto zakładników podczas Igrzysk Olimpijskich w 1972 roku (fot. Kurt Strumpf, The Associated Press, wykorzystane zgodnie z prawem o dozwolonym użytku).

Uprowadzano (lub próbowano uprowadzić) samoloty izraelskich linii lotniczych El Al. Jeżeli w wyniku akcji terrorystycznej zamachowcy zostali aresztowani przez władze państwa (europejskiego), na którego terenie doszło do zamachu, dokonywano następnie uprowadzenia samolotu linii tego państwa, zmuszając rząd do zwolnienia aresztowanych zamachowców. W ten sposób rząd grecki po uprowadzeniu 22 sierpnia 1970 r., samolotu Olympic Airways zwolnił siedmiu Palestyńczyków aresztowanych w Grecji po zamachu 26 grudnia 1969 r. w Atenach na samolot linii El Al. Rządy Szwajcarii, Wielkiej Brytanii i Niemiec (Zachodnich) uwolniły przetrzymywanych więźniów palestyńskich po uprowadzeniu 4 samolotów i skierowaniu ich do Jordanii. 20 maja 1985 r. Izrael zwolnił 1100 palestyńskich więźniów (w tym szejka Ahmeda Jasina), w zamian za uwolnienie 3 porwanych izraelskich żołnierzy przez LFWP. Innym sławnym zamachem palestyńskim było uprowadzenie statku pasażerskiego Achille Lauro na wodach Morza Śródziemnego i zamordowanie na jego pokładzie Leona Klinghoffera, Żyda amerykańskiego pochodzenia.

 

Terrorystom palestyńskim udało się zrealizować pierwszy cel, jakim było nagłośnienie i nadanie międzynarodowego charakteru „sprawie palestyńskiej”. Oznaką skuteczności świeckiego terroryzmu palestyńskiego w latach intensywnych kampanii terrorystycznych jest uznanie narodowych aspiracji Palestyńczyków w społeczności międzynarodowej, udało się, więc przekształcić lokalny konflikt w problem globalny.

Zgromadzenie Ogólne ONZ w dniu 10 grudnia 1969 r. przyjęło rezolucję (2535) potwierdzającą prawa Palestyńczyków do samostanowienia, potwierdzoną 13 grudnia 1972 r. w kolejnej rezolucji (2963)17. Fragment kolejnej rezolucji z 14 października 1974 r. brzmiał następująco: „Zgromadzenia Ogólne uważając, że naród palestyński jest główną stroną zainteresowaną problemem Palestyny, zaprasza Organizację Wyzwolenia Palestyny, która jest przedstawicielem narodu palestyńskiego, do udziału w obradach nad problemem palestyńskim na plenarnych posiedzeniach Zgromadzenia Ogólnego”18. Za takim brzmieniem rezolucji opowiedziało 105 państw, 20 wstrzymało się od głosu a jedynie 4 było przeciwko (Izrael, Stany Zjednoczone, Boliwia i Dominikana). W listopadzie 1974 r. przez 10 dni trwała debata w Zgromadzeniu Ogólnym ONZ, której tematem była „sprawa palestyńska”. Zakończyło ją przemówienie Jasera Arafata. „W rezultacie 22 listopada 1974 r. Zgromadzenie Ogólne przytłaczającą większością głosów przyjęło dwie rezolucje: potwierdzającą prawo do samostanowienia Palestyńczyków i przyznające OWP status obserwatora w instytucjach ONZ”19. Z pewnością takie „sukcesy” polityczne, nawet jeżeli nie przekładały się na rzeczywiste decyzje w sprawie zmiany sytuacji politycznej narodu palestyńskiego, nie byłoby możliwe, gdyby nie zamachy terrorystyczne i ich medialność.

V. Palestyński terroryzm fundamentalistów islamskich

Fundamentalizm na terytoriach okupowanych był obecny od wielu lat, głównie za sprawa działalności Bractwa Muzułmańskiego, które już w 1945 r. stworzyło pierwszą komórkę w Jerozolimie. Zbrojna aktywizacja fundamentalistów nastąpiła dopiero od początku lat 80-tych. Wpływ na to miała zarówno rewolucja islamska w Iranie, która mimo antagonizmów sunnicko-szyickich radykalizowała nastroje głównie wśród studentów, napięta sytuacja w Egipcie, gdzie Anwar Sadat podpisał porozumienie pokojowe z Izraelem określane przez fundamentalistów jako zdrada, jak również skuteczność terroryzmu o motywacji religijnej Hezbollahu w pobliskim Libanie20. Edward Said, zmarły przed kilkoma laty palestyński intelektualista, wskazywał, iż: „Dżihad i prawo muzułmańskie maja reaktywną siłę stymulowania młodych ludzi do takiej samobójczej walki, o jakiej politykom świeckiego wyzwolenia nigdy się nie śniło. To owa dionizyjska dziedzina dominuje dziś w naszym świecie”21. W Egipcie powstała organizacja Islamski Dżihad, jak również (w 1979 r.), jej palestyński odłam – Palestyński Islamski Dżihad. „Ideologia (Palestyńskiego – przyp A.K.) Islamskiego Dżihadu jest mieszanką palestyńskiego nacjonalizmu z ideologią Bractwa Muzułmańskiego, działalnością grup wojującego islamu w Egipcie i niespotykanym u sunnitów chomeinizmem”22.

Szczątki izraelskiego autobusu porwanego i zniszczonego przez Palestyńczyków w 1978 roku (fot.: MathKnight, licencja: CC ASA 2,5).

Hasła organizacji były najbardziej radykalne ze wszystkich grup palestyńskich. W pierwszej dekadzie istnienia działalność grupy można uznać za incydentalną. Do najbardziej znanych aktów przemocy należałoby zaliczyć zamach 16 października 1986 r. przy tzw. Bramie Maurów. Podczas uroczystości zaprzysiężenia żołnierzy armii izraelskiej przy Ścianie Płaczu na Starym Mieście w Jerozolimie, dwóch terrorystów z PID obrzuciło granatami kadetów. Intensyfikacja działań nastąpiła dopiero po wybuchu pierwszej intifady i jest kontynuowana do dzisiaj. Jedną z metod stosowanych przez PID są eksplozje wywołane przez zamachowców-samobójców. Jeden z członków PID trafnie określił cel takiego zamachu, (który można dopasować do każdej grupy terrorystycznej na świecie). Anwar Awiz przed tym jak stał się „żywą bombą” wysadzając ambulans w Gazie w grudniu 1993 r., miał powiedzieć: ”Bitwy dla islamu wygrywane są nie poprzez pistolety, ale dzięki zasianiu strachu w sercu wroga”23.

Organizacja sprzeciwiła się porozumieniu z Oslo, jak również władzy Arafata na terytoriach okupowanych. Odpowiedzią na porozumienie Arafat-Rabin była podwójna eksplozja zamachowców-samobójców: 9 kwietnia 1995 r. w Netzarim zginęło 8 osób, ponad trzydzieści zostało rannych. W Kfar Darom było kilkunastu rannych. Kolejny zamach nastąpił w dniu 4 marca 1996 r. w Centrum Handlowym Dizengroffa w Tel-Awiwie (20 ofiar śmiertelnych, 75 rannych), następny w centrum Mehane Yehuda w Jerozolimie 6 listopada 1998 r.

Przez ostatnie dwie dekady najbardziej aktywną palestyńską organizacja terrorystyczną był Hamas. Organizacja została założona w grudniu 1987 r., w trakcie spotkania, w którym brali udział: szejk Ahmed Jassin, Saleh Szehada, dr Abd al - Aziz Rantissi, Abdel Fattah Dukhan, Mohammed Shama, dr Ibrahim al-Yazour i Issa al-Najjar. Grupa w swoim ideologicznym credo głosiła: „Nasza walka przeciwko Żydom jest bardzo wielka i bardzo ważna. Wymaga ona szczerego wysiłku. Są to posunięcia, które nieuchronnie pozostawiają wszystkie inne za sobą”24..Organizacja sprzeciwiała się jakimkolwiek porozumieniom pokojowym przyznającym Żydom prawo do własnej państwowości na terytorium Palestyny: „inicjatywy pokojowe, tzw. pokojowe rozwiązania i konferencje międzynarodowe zmierzające do rozwiązania problemu palestyńskiego stoją w sprzeczności z przekonaniami Islamskiego Ruchu Oporu […] Te konferencje nie są niczym więcej niż środkiem mającym uczynić niewiernych sędziami na ziemiach islamu. Od kiedy Niewierni osądzają Wiernych? […] Nie ma rozwiązania problemu palestyńskiego poza dżihadem”25. Organizacja sprzeciwiała się również rządom Arafata, widząc w nich zagrożenie dla tradycji, kultury i religii islamu. „Z całym naszym uznaniem dla Organizacji Wyzwolenia Palestyny to, w co może się ona przekształcić, bez umniejszania jej roli w arabsko-izraelskim konflikcie, jesteśmy niezdolni, by zamienić obecną lub przyszłą islamską Palestynę na jej świecką podstawę. Islamska natura Palestyny jest częścią naszej religii i ktokolwiek bierze ją (religię - przyp. A.K.) zbyt lekko przegrywa26”. W spełnieniu tych celów organizacja użyła pełnego wachlarza metod terrorystycznych. Izraelczycy byli mordowani w zamachach z użyciem noży, ostrzału z broni palnej, granatów, pojazdów mechanicznych, podłożenia ładunków wybuchowych.

Najbardziej spektakularną, pociągająca za sobą największą ilość ofiar śmiertelnych, metodą walki były samobójcze zamachy terrorystyczne. To takiego ataku doszło m.in. na przystanku autobusowym w Afula 6 kwietnia 1994 r., na dworcu w Haderze 14 kwietnia 1994 r. Izraelskie autobusy komunikacji miejskiej stały się celem kampanii terrorystycznej zamachowców samobójców. Doszło do nich w Tel Awiwie 19 października 1994 r., w Ramat Gan 24 lipca 1995 r oraz w Jerozolimie – 21 sierpnia 1995, 25 lutego 1996, 3 marca 1997 r. Pomiędzy latami 1993-1998, Hamas z 37 zamachów dokonanych przez samobójców w Izraelu (i na terytoriach okupowanych), był sprawcą 24. Większość z nich była odpowiedzią na toczący się proces pokojowy, który został całkowicie zahamowany, a który przez następne laty był nazywany „procesem pokojowym bez pokoju”. Czy fundamentaliści osiągnęli swoje cele poprzez terroryzm? Odpowiedź jest twierdząca. Zatrzymano proces pokojowy, którego rozstrzygnięcia, zapewne kompromisowe, nie byłyby satysfakcjonujące dla fundamentalistów. Jednostronne wycofanie się Izraela z Strefy Gazy w 2005 r., było podyktowane częściowo aspektem ekonomicznym związanym z utrzymaniem osad żydowskich, jednak ciągłe zagrożenie zamachem terrorystycznym i straty ludzkie były decydujące dla podjęcia decyzji o opuszczeniu Strefy Gazy przez Izrael.

Trzeba się zgodzić z analitykami sytuacji bliskowschodniej, iż palestyńska przemoc, nawet ta islamska nie jest „ślepym fanatyzmem”27, ale skuteczną metodą służącą określonym celom. W tym przypadku zarówno chwilowym, takim jak: zemsta po zabiciu jednego z przywódców czy wzrost notowań na palestyńskiej ulicy, jak i długotrwałym.

Jednym z zadań, które postawili sobie fundamentaliści jest sprzeciw wobec utworzenia państwa palestyńskiego na świeckiej podstawie. Ostatnie wybory do parlamentu palestyńskiego, w którym Hamas bezsprzecznie wygrał w ordynacji mieszanej, gdzie w wyborach bezpośrednich zostało wybranych 45 członków Hamasu przy 17 ruchu Fatah, dobitnie świadczy, iż popularność organizacji wzrosła. Nastąpiło to zarówno poprzez akcje pomocowe (charytatywne), jakie prowadzi organizacja, jak również poprzez zamachy terrorystyczne wymierzone w Izrael. Dla Palestyńczyków organizacje terrorystyczne stały się substytutem regularnej armii, które walczą w imieniu całej społeczności.

Konkluzja

 

Hotel Król Dawid, zniszczony w największym pojedynczym zamachu w historii Palestyny. Pod gruzami śmierć poniosło 91 osób: 28 Brytyjczyków, 41 Arabów, 17 Żydów i 5 osób innych narodowości.

Większość osób słysząc słowo „Palestyna” jednym tchem dodaje „terroryzm”. Te dwa wyrażenia przez lata konfliktu stały się tak nierozerwalnie ze sobą związane, że wielu traktuje je jak synonimy. Od co najmniej 80 lat to miejsce jest sceną zamachów, morderstw, porwań. Początkowo to terroryzm żydowski zbierał krwawe żniwo. Od bomb na placach targowych, po największy do dziś zamach terrorystyczny, wysadzenie hotelu King Dawid w Jerozolimie, czyzamordowanie negocjatora ONZ Folke Bernadotte. W 1948 r., gdy państwo Izrael zaistniało, jednym z pierwszych jego działań było ogłoszenie amnestii wobec wszystkich ściganych i aresztowanych za terroryzm. Przywódcy odpowiedzialnych za zamachy organizacji mogli przestać się już ukrywać. Zostali od razu włączeni w system społeczno-polityczny nowo powstałego Izraela. Menachem Begin, przywódca Irgunu, po jego rozwiązaniu założył własną partie Ha Herut (Partia Wolności), która po latach zmieniając nazwę na Likud wygrała wybory w Izraelu. Zarówno on, jak i przywódca Lehi Icchak Szamir byli wieloletnimi premierami Izraela. Przez lata terroryzm był zakorzeniony i stosowany przez obie strony, Izrael stosował zamachy terrorystyczne wobec własności amerykańskiej (Egipt - sprawa Pinchasa Lavona) czy wobec Żydów i własności żydowskiej (Irak), rozpoczynając kolejna alije. Przez cały czas stosował też wobec wielu Palestyńczyków odwetowy terroryzm państwowy.

 

Palestyńczycy w bliskowschodniej historii terroryzmu nie pozostawali dłużni drugiej stronie. Po przegranej wojnie 1947 roku organizowali pierwsze bojówki, które stosowały ataki terrorystyczne na żydowskie kibuce. Od lat 60-tych terroryzm palestyński został zinstytucjonalizowany, powstały OWP i Fatah, które stały się siłą napędową palestyńskich roszczeń. Monachium, Dawson’s Fidel, Achille Lauro to zamachy wymieniane jednym tchem, związane z nacjonalistycznym nurtem ruchu palestyńskiego. Wystarczy zadać pytanie: gdzie się przez ostatnie lata znajdowali ci, co odpowiadali za te zamachy (pośrednio lub bezpośrednio)? Odpowiedz jest prosta: cieszyli się z władzy na terytoriach okupowanych, gdzie Fatah zdominował wszystkie najważniejsze instytucje. Więc czy ostatnia wygrana Hamasu w wyborach parlamentarnych może dziwić? Jak to możliwe, że wczorajsi terroryści dzisiaj cieszą się z władzy i immunitetów? Wystarczy przyjrzeć się historii tego konfliktu, aby lakonicznie stwierdzić, że w takim miejscu na ziemi, jak Palestyna to rzecz normalna. Terrorystyczna biografia jak się okazuje w niczym nie przeszkadza. Hamas jest normalnym zjawiskiem wpisującym się w koło historii Palestyny.

 

Przypisy

1 Masakra w Qibya 14 października 1953 r. była operacją jednostki 101, pod dowództwem Ariela Szalona. Gdy wysadzono domy w wiosce z palestyńskimi cywilami, śmierć miało ponieść przynajmniej 60 osób, w większości kobiety i dzieci. Patrz: Benny Morris, Righteous Victims, s. 278. ONZ także wyraziła swoje zaniepokojenie wydarzeniami w Qibya: United Nations, Security Council, S/636/Rev.1, 16 November 1953 (dostęp 15 stycznia 2009).

2 Masakra w Kfar Kassem była odpowiedzią na powtarzające się ataki terrorystyczne na izraelską ludność cywilną, dokonywane przez arabskich fedainów przenikających głównie przez Synaj z Egiptu. 29 października 1956 roku dowództwo armii izraelskiej wydało rozkaz wprowadzenia godziny policyjnej od piątej po południu do szóstej rano następnego dnia. Policja otrzymała ten rozkaz dopiero o godzinie piętnastej trzydzieści i nie miała możliwości przekazania go Arabom, z których część pracowała na polach. Rozstrzelano 47 wracających z pól cywilów palestyńskich – obywateli Izraela. Patrz: D. K. Shipler, Arabowie i Żydzi w Ziemi Obiecanej, Warszawa 2003, s. 59.

3 N. Giladi, Ben Gurion Scandals: How Haganah & Mossad Eliminated Jews, (dostęp 15 stycznia 2009). Kilka lat po atakach w Iraku na początku lat 50-tych, została wydana w Iraku książka zatytułowana Venom Zionist Viper. Autorem był jeden z irackich oficerów śledczych, który wskazał jako emisariusza Bena Guriona do Iraku organizującego wszelkimi sposobami sprowadzenie irackich Żydów - Mordechaia Ben - Porata. Skoro tylko książka wyszła, wszystkie kopie zniknęły, nawet z bibliotek. Agenci Mossadu, pracujący w amerykańskiej ambasadzie skupowali wszystkie książki i niszczyli. Szesnaście lat później czasopismo izraelskie Haolam Hazeh, w publikacji autorstwa Uri Avneri oskarżyło Mordechaia Ben - Porata. Ben - Porat, nie zaprzeczył oskarżeniom i nigdy nie pozwał czasopisma do sądu. Do dzisiaj w Iraku Mordechai jest znany jako Morad Abu al – Knabel (Mordechai of the Bombs). Patrz również: W. C. Eveland, Ropes of Sand: America's Failure in the Middle East, NY; Norton, 1980, s. 48-49. D.Raviv, Y.Melman, ...A każdy szpieg to książę. Pełna historia wywiadu izraelskiego, Warszawa 1993, s. 15, 45-52.

4 The Jews of Iraq, “The Link”, Volume 31, Issue 2, April-May 1998 (dostęp 15 stycznia 2009).

5 Operacja Susannah została opisana w wielu publikacjach. Patrz: G. Aviezer, Operation Susannah,New York, 1978; T. Shabtai, Ben-Gurion's spy: the story of the political scandal that shaped modern Israel, New York 1996; S. Katz, Aman, Wywiad wojskowy Izraela, Warszawa 2005.

6 L. Rokach , Israel’s Sacred Terrorism (dostęp 15 stycznia 2009).

7 Fragment jego przemowy w izraelskim parlamencie brzmiał następująco: „Jak daleko jest Egipt od tego ducha [umiaru i pokoju] można zobaczyć w Aleksandrii, gdzie odbywa się pokaz, który jest organizowany tam przeciwko grupie Żydów, którzy stali się ofiarami fałszywego oskarżenia o szpiegostwo, którym się (jak sądzę) grozi i torturuje, aby zmusić ich do przyznania się do wymyślonych zbrodni”. Cyt. za.:L. Rokach, Israel’s…

8 Zamach zostaje opisany w: G. Thomas, Szpiedzy Gideona. Mossad tajna historia, Warszawa 2005, s. 109-135. Również opis zamachu podaje włoska witryna o antyterroryzmie,http://corpidelite.altervista.org/CAESAREA.html (dostęp 15 stycznia 2009).

9 Cyt za: M. Hoffman, State-Sponsored Assassinations by Agents of the Israeli Government(dostęp 15 stycznia 2009).

10 25 września 1997 r. agenci Mossadu w Jordanii próbowali zamordować lidera politycznego skrzydła organizacji Chaleda Maszala. Dwóm agentom udało się spryskać okolice ucha Maszala specjalną trucizną, po czym zbiegli. Osobisty kierowca (ochroniarz) rzucił się w pościg, udało mu się po pościgu samochodowym, przy pomocy taksówkarza i policjanta, zatrzymać agentów. Król Jordanii zapowiedział, iż po procesie sądowym agenci zostaną powieszeni, jeżeli do przebywającego w szpitalu Meszala nie zostanie dostarczone antidotum. Cała sytuacja doprowadziła do kryzysu w stosunkach Izraela z Jordanią (najbardziej prozachodnim państwem w regionie) oraz Kanadą, której paszportami dyplomatycznymi posługiwali się agenci (wezwano nawet na konsultacje do Ottawy ambasadora kanadyjskiego w Izraelu). Akcja służb specjalnych spowodowała kryzys w stosunkach bilateralnych zarówno z Jordanią, jak i wmieszaną w cały splot wydarzeń Kanadą. Dodatkowym upokorzeniem była wymiana schwytanych agentów na kilkudziesięciu Palestyńczyków, w tym szejka Ahmeda Jassina, który otrzymał prawo zamieszkania w Gazie. Patrz: www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/Terrorism/hamastoc.html (dostęp 15 stycznia 2009). Również: Ch.Reuter, Zamachowcy... s. 148-150; G. Thomas, Szpiedzy…, s. 109-135.

11 Znana jest wypowiedź Goldy Meir: „Nie ma takiej rzeczy, jak Palestyńczycy […] To nie jest tak, jak gdybyśmy przyszli, wyrzucili ich i wzięli ich kraj. Oni nie istnieją”. „Sunday Times” z 15 czerwca 1969 r.

12 Zob. J. Wallach, Arafat w oczach przyjaciół i wrogów, Warszawa 1991 r., s. 42-46. Również: T. Walkers, A. Gowers, Arafat, Warszawa 2005 r., s. 92.

13 Patrz: B. Hoffman, Oblicza..., s. 64.

14 Słusznie krytykuje tę cezurę czasową Krzysztof Karolczak: „Zastanawiające przecież powinno wydawać się to, dlaczego właśnie ten zamach został tak nagłośniony […] Odpowiedź, choć być może niezgodna z obowiązującą w tej chwili „poprawnością polityczną”, nasuwa się jedna: wydarzenie to zostało wybrane, bo po raz pierwszy bezpośrednio został zaatakowany Izrael […] W tym miejscu warto zresztą zwrócić uwagę, że w latach 1968-1971 odnotowano w sumie ok. 250 uprowadzeń statków powietrznych, przy czym prawie trzy-czwarte przypadków miało miejsce w obu Amerykach. A pomimo tego, to właśnie Palestyńczycy dostąpili wątpliwego zaszczytu bycia pierwszymi „międzynarodowymi terrorystami”. Patrz: K. Karolczak, Terroryzm polityczny…, s. 15.

15 Więcej na temat zamachu w Monachium zob. G. Jonas, Monachium. Zemsta, Warszawa 2006; J. Wallach, Arafat…, s. 121, N. Patrick, Organizacja Czarny Wrzesień [w] Encyklopedia Terroryzmu,s. 299-303.

16 B. Hoffman, Oblicza…, s. 131.

17 J. Świeca, Bliskowschodni proces pokojowy, Katowice 1996, s. 68.

18 A. Bukowska, Palestyńczycy i ich życie i walka, Warszawa 1988.

19 T.Walker, A. Gowers, Arafat..., s. 109-110.

20 Po udanych zamachach terrorystycznych organizacji Hezbollah w 1983 r. na siły wielonarodowe stacjonujące w Bejrucie z ramienia ONZ, w lutym 1984 r., rząd Stanów Zjednoczonych rozpoczął wycofywanie swoich jednostek z misji w Libanie. W lutym 1985 r. wojska izraelskie wycofały się za rzekę Litani, okupując jedynie tzw. pas bezpieczeństwa – przygraniczny 15-kilometrowy odcinek terytorium Libanu.

21 E. Said, Za ostatnim niebem. Palestyńczycy, Warszawa 2002, s. 154.

22 M. Litvak, The Palestine Islamic Jihad, Moshe Dayan Center for Middle Eastern and African Studies, „Tel-Aviv Notes”, No. 56. November 28, 2002.

23 H. Nasra, An Arsenal of Believers, Talking to the „human bombs”, „The New Yorker Fact” (dostęp 15 stycznia 2009).

24 Patrz: Hamas Covenant 1988, The Covenant of the Islamic Resistance Movement, In The Name Of The Most Merciful Allah. (dostęp 15 stycznia 2009).

25 B. Bolechów, Terroryzm…, s.308.

26 Hamas Covenant 1988, The Covenant of the Islamic Resistance Movement, Article Twenty-Seven.

27 M. Hatina, Islam and Salvation in Palestine, Tel Aviv 2001, s. 123.

Bibliografia

1. G. Aviezer, Operation Susannah, New York, 1978.

2. T. Białek, Terroryzm. Manipulacja strachem, Warszawa 2005.

3. B. Bolechów, Terroryzm w świecie podwubiegunowym, Toruń 2003.

4. L. Brenner, Iron Wall, Zionist Revisionism from Jabotinsky to Shamir, London 1994, wersja elektroniczna: http://www.marxists.de/middleast/ironwall/index.htm.

5. A. Bukowska, Palestyńczycy i ich życie i walka, Warszawa 1988.

6. W. C. Eveland, Ropes of Sand: America's Failure in the Middle East, NY; Norton, 1980.

7. R. Friedman, The Rabbi Who Sentenced Yitzhak Rabin to Death, “New York Time”, October 9, 1995.

8. N. Giladi, Ben Gurion Scandals: How Haganah & Mossad Eliminated Jews.

9. S. Hadawi, Bitter Harvest: A Modern History of Palestine, New York, 1990.

10. G. Halsell, Jewish Plot to destroy Al Aqsa Mosque, „The Washington Report on Middle Eastern Affairs”, March 2000 Vol XIX, No.2.

11. G. Halsell, Prophecy and Politics: Militant Evangelists on the Road to Nuclear War, Westport 1986.

12. Hamas Covenant 1988, The Covenant of the Islamic Resistance Movement, In The Name Of The Most Merciful Allah.

13. M. Hatina, Islam and Salvation in Palestine, Tel Aviv 2001.

14. B. Hoffman, Oblicza terroryzmu, Warszawa 2001.

15. M. Hoffman, State-Sponsored Assassinations by Agents of the Israeli Government,

16. F. Holliday, Islam a mit konfrontacji, Warszawa 2002.

17. G. Jonas, Monachium. Zemsta, Warszawa 2006.

18. B. Jenkins, International Terrorism, A New Mode of Conflict, California Seminar on Arms Control and Foreign Policy, Research Paper No 48, January 1975, Los Angeles.

19. G. Kapel, Święta wojna. Ekspansja i upadek fundamentalizmu muzułmańskiego, Warszawa 2003.

20. K. Karolczak, Encyklopedia terroryzmu, Warszawa 1995.

21. K. Karolczak, Terroryzm polityczny – próba redefinicji, [w:] Terroryzm w świecie współczesnym, pod red. Edward Haliżak, Wiesław Lizak, Leonard Łukaszuk, Eugeniusz Śliwka SVD, Warszawa-Pieniężno 2004.

22. K. Karolczak, Terroryzm żydowski przed powstaniem państwa Izrael [w:] Polityczne metody zwalczania terroryzmu, red. K. Liedl, J. Marszałek-Kawa, Sz. Wudarski, Toruń 2006.

23. E. Karsh, Fabricating Israeli History: The „New Historians”, Jeruzalem 2000.

24. W. Khalidi (ed.), The Palestinian Villages Occupied and Depopulated by Israel in 1948,Washington, D.C.: Institute for Palestine Studies, 1992

25. S. Katz, Aman. Wywiad wojskowy Izraela, Warszawa 2005.

26. A. Klugman, Izrael, Ziemia Świecka, Warszawa 2001.

27. A. Krawczyk, Gang Sterna.

28. A. Krawczyk, Gusz Emunim.

29. W. Laquer, Age of Terrorism, Boston 1987.

30. W. Laquer, Terrorism, London 1977.

31. M. Levene, recenzja: Joseph Heller, The Stern Gang: Ideology, Politics and Terror, 1940-1949, „The English Historical Review”, June, 1998.

32. K. Liedel, Dbałość o bezpieczeństwo narodowe Polski w kontekście zagrożenia terrorystycznego.

33. M. Litvak, The Palestine Islamic Jihad, Moshe Dayan Center for Middle Eastern and African Studies, „Tel-Aviv Notes”, No. 56. November 28, 2002.

34. I. Lustick, For the land and the Lord: Jewish fundamentalism in Israel, New York 1988, wydanie elektroniczne: http://www.sas.upenn.edu/penncip/lustick/index.html.

35. B. Morris, The Birth of the Palestinian Refugee Problem 1947-1949, Cambridge University Press 1989.

36. H. Nasra, An Arsenal of Believers, Talking to the „human bombs”,, „The New Yorker Fact”.

37. Nafez Nazzal, The Palestinian Exodus from Galilee 1948, Beirut: The Institute for Palestine Studies, 1978.

38. M. Palumbo, The Palestinian Catastrophe: The 1948 Expulsion of a People from Their Homeland, London: Faber and Faber, 1987.

39. N. Patrick, Organizacja Czarny Wrzesień [w:] Encyklopedia Terroryzmu, Warszawa 2004.

40. D. Raviv, Y. Melman, ...A każdy szpieg to książę. Pełna historia wywiadu izraelskiego,Warszawa 1993.

41. Ch. Reuter, Zamachowcy-Samobójcy, Warszawa 2003.

42. J. de Reynier, The Red Cross Report, Londyn 1999.

43. L. Rokach , Israel’s Sacred Terrorism.

44. Z. al Qaq, wywiad dla „Gazety Wyborczej” 23 marca 2004, s. 2.

45. E. Said, Za ostatnim niebem. Palestyńczycy, Warszawa 2002.

46. T. Shabtai, Ben-Gurion's spy: the story of the political scandal that shaped modern Israel,New York 1996.

47. D. K. Shipler, Arabowie i Żydzi w Ziemi Obiecanej, Warszawa 2003.

48. A. P. Schmid, A. I. Jongman, Political Terrorism, A Naw Guide to Actors, Authors, Concepts, Data Bases, Theories, and Literature, New Bruswick 1998,

49. R. Schoenman, The Hidden History of Zionism, Veritas Press, Vallejo California 1988.

50. J. Świeca, Bliskowschodni proces pokojowy, Katowice 1996.

51. Temple Mount Fanatics Foment a New Thirty Year’s War, “Executive Intelligence Review”, November 3, 2000.

52. The Jews of Iraq, “The Link”, Volume 31, Issue 2, April-May 1998.

53. "The Zionist Organization of America, Deir Yassin, History of Lie.

54. G. Thomas, Szpiedzy Gideona. Mossad tajna historia, Warszawa 2005.

55. J. Tomasiewicz, Nowa faza rozwoju terroryzmu światowego, Referat wygłoszony na konferencji: From Systems To People. Proceedings, Katowice, 16-21 IX 2001.

56. J. Tomasiewicz, Terroryzm na tle przemocy politycznej – zarys encyklopedyczny, Katowice 2000.

57. United Nations, Security Council, S/636/Rev.1, 16 November 1953

58. T. Walkers, A. Gowers, Arafat, Warszawa 2005.

59. J. J. Wallach, Arafat w oczach przyjaciół i wrogów, Warszawa 1991.

60. G. Wardlaw, Political Terrorism. Theory, Tactics, Countermeasures, Cambridge University Press, 1989.

61. A. Wąs, Bracia Muzułmanie w Jordanii. Doktryna i organizacja Bractwa na przełomie XX i XXI wieku, Lublin 2003, Katolicki Uniwersytet Lubelski, praca doktorska – maszynopis.

62. A. Weinstein, In the Shadow of Stern: The Inside Story of a LEHI Intelligence Officer,“B’tzedek” Volume 1, Number 2 Summer/Fall 1997/ 5757.

63. N. Weinstock, Zionism: False Messiah, London 1979.

64. P. Wilkinson, Political Terrorism, London 1974.

65. P. Wilkinson, Terrorism and the Liberal State, London 1977.

 

Adam Krawczyk

Doktor historii, pracownik dydaktyczny Wydziału Nauk Społecznych Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. W 2007 roku obronił rozprawę doktorską Terroryzm ugrupowań fundamentalistycznych (na obszarze Izraela w II połowie XX wieku).Stały współpracownik największego polskiego portalu internetowego o terroryzmie i przemocy politycznej,www.terroryzm.com. Brał udział w wielu krajowych i międzynarodowych konferencjach naukowych. Jest autorem kilkunastu artykułów naukowych omawiających XX-wieczną historię Bliskiego Wschodu i monografii zgodnej z tytułem dysertacji doktorskiej.