JustPaste.it

Sukcesy i kres lampy żarowej

Wynaleziona ponad 150 lat temu lampa żarowa znalazła wiele ważnych zastosowań. Przyczyniła się do rozwoju energetyki, radiotechniki i telewizji. Teraz wypierają ją półprzewodniki

Wynaleziona ponad 150 lat temu lampa żarowa znalazła wiele ważnych zastosowań. Przyczyniła się do rozwoju energetyki, radiotechniki i telewizji. Teraz wypierają ją półprzewodniki

 

250px-edisonmaximswan.png

Od 1838 zaczęto stosować żarówkę do celów oświetleniowych. Początkowo była przedmiotem licznych ulepszeń, które doprowadziły do takiej jej postaci, która przetrwała ponad wiek.

150px-dubulttriode-darbiibaa.jpgW 1904 John Ambrose Fleming zbudował pierwszą lampę elektronową – diodę. Jej konstrukcja polegała na wtopieniu w żarówkę dodatkowej elektrody - anody. Przykładając pomiędzy anodę a katodę(ktora w najprostszych rozwiązaniach była połączona z żarnikiem) napięcie powodowało się przepływ prądu, ale był on możliwy tylko w jednym kierunku, a więc dioda pełniła rolę prostownika.

 

1P23.JPG

Pierwszą lampę wzmacniającą triodę opracował w 1907 Lee De Forest. Dołożył on do diody trzecią elektrodę tzw. siatkę, do której przykładane napięcie pozwalało sterować prądem jaki przepływał pomiędzy katodą, a anodą. Ponieważ ten drugi mógł być znacznie większy od wymaganego na siatce, więc lampa mogła pełnić rolę wzmacniacza sygnału.


250px-crt-monochrome.pngInne własności miała fotokomórka zdolna rozróżniać oświetlenie tego elementu od stanu ciemności. Z czasem urządzenie to rozwinęło się dla potrzeb telewizji w kamerę przekształcającą obraz ruchomy w ciąg impulsów elektrycznych.

W 1923 Vladimir Zworykin opatentował kineskop. W kineskopie strumień elektronów pomiędzy katodą a anodą był dodatkowo odchylany za pomocą cewek magnetycznych co pozwalało precyzyjnie trafiać nim w określony punkt powierzchni ekranu wyłożonego luminoforem. Bardzo szybkie omiatanie powierzchni ekranu strumieniem elektronów dawało złudzenie powstawania na nim jednolitych obrazów, a zmiany pomiędzy nimi wrażenie ruchu.

 

 

 

 

250px-transistors-three-types.jpgSpośród tych wszystkich zastosowań lampy żarowej najszybciej zostały zaatakowane te w radioodbiornikach za sprawą tranzystora skonstruowanego w 1947 roku. Łakomym kąskiem były zwłaszcza odbiorniki turystyczne, które dzięki tranzystorom bardzo się zminiaturyzowały i wymagały znacznie mniejszych baterii, które starczały na dłużej. Stopniowo technika tranzystorowa zyskiwała możliwości również innych zastosowań np. w telewizorach. Tylko specyficzna  lampa elektronowa - kineskop, była bastionem, który długo się bronił. Dopiero u progu XXI wieku ich pozycję zaatakowały wyświetlacze plazmowe, a później również LCD. Żarówka 200px-e27-with-38-lcd.JPGbyła atakowana już wcześniej przez różne wersje oszczędnościowych źródeł światła. Dopiero jednak szerzej wprowadzone w XXI wieku lampy LED są na tyle bardziej ekologiczne i praktyczne, że wyeliminują jedno z ostatnich zastosowań lampy żarowej. Również lampowa fotokomórka szybko uległa swojej wersji półprzewodnikowej. Szybko się też okazało, że stosowanie półprzewodników pozwala w wydajny sposób przekształcać energię światła w energię elektryczną tworząc coraz wydajniejsze panele słoneczne. W lampowej fotokomórce ten bilans nigdy nie był dodatni.

220px-goc11.jpg

Tymczasem jednak jakby na przekór ekonomii i praktyczności rozwinęło się zastosowanie lamp elektronowych w konstrukcjach wzmacniaczy dla koneserów najwyższej jakości odtwarzania dźwięku. Trzeba przyznać, że te konstrukcje wyróżniają się też niezwykłym wyglądem będącym niewątpliwie świetną odmianą dla zminiaturyzowanej i zestandaryzowanej współczesnej elektroniki.

W artykule wykorzystano grafikę zaczerpniętą z Wikipedii.