Wedle aktualnej ustawy O ochronie zabytków i opiece nad zabytkami badania archeologiczne to działania, które mają na celu odkrycie, udokumentowanie i zabezpieczenie zabytku.
Rodzaje badań archeologicznych.
- Nadzór archeologiczny – polega na tym, że archeolog jest obecny przez cały czas trwania prac ziemnych na terenie inwestycji budowlanej. Czynności badawcze archeologa polegają na stałej obserwacji, dokumentowania odsłanianych nawarstwień, pobieraniu próbek, zbieraniu i dokumentowaniu zabytków ruchomych. Nadzór budowlany rozpoczyna się w momencie rozpoczęcia prac ziemnych i trwa do ich całkowitego zakończenia.
- Wyprzedzające badania sondażowe – ten typ badań polega na potwierdzeniu istnienia stanowiska archeologicznego, jego zasięgu i wartości naukowej. W praktyce wygląda to tak, że prowadzone są wykopaliska w miejscu wskazanym przez konserwatora. Metody prowadzenia prac i dokumentacji są takie samej jak w przypadku wyprzedzających badań szeroko płaszczyznowych.
- Wyprzedzające badania szeroko płaszczyznowe – badania tego typu odsłaniają duży obszar i wykonywane są przed przystąpieniem do prac budowlanych. Podczas prowadzenia tego typu badań tworzona jest pełna dokumentacja archeologiczna.
Rozpoczęcie realizacji inwestycji możliwe jest dopiero po zakończeniu prac i stworzeniu pełnej dokumentacji.
Kto może prowadzić badania archeologiczne?
Badania archeologiczne w Polsce, na wniosek inwestora, na terenie budowy może przeprowadzać jedynie archeolog z 12- miesięczną praktyką wykopaliskową. Na poczet praktyki nie zalicza się badań przeprowadzanych na powierzchni Ziemi, nadzorów budowlanych, odwiertów i czasu poświęconego na tworzenie dokumentacji zabytków. Wybór archeologa należy do inwestora i jest dowolny.
Podstawą prawną, regulującą prace archeologiczne jest Rozporządzenie Ministra Kultury z dnia 9 czerwca 2004 roku w sprawie prowadzenia prac konserwatorskich, restauratorskich, robót budowlanych, badań konserwatorskich i architektonicznych, a także innych działań prowadzonych przy zabytku wpisanym do rejestru zabytków oraz badań archeologicznych i poszukiwań ukrytych lub porzuconych zabytków ruchomych (Dz. U. Z 2004r. Nr 150, poz. 1579).
Krótko mówiąc, badania archeologiczne może prowadzić osoba posiadająca tytuł magistra uzyskany na studiach wyższych na kierunku archeologia i odbytą co najmniej 12-miesięczną praktykę zawodową po ukończeniu studiów.
Skąd wiadomo, że na terenie inwestycji znajduje się stanowisko i należy przeprowadzić badania archeologiczne?
Większość nieruchomych zabytków ma własną formę występowania, którą rozpoznać jedynie pomogą nam zabytki ruchome w postaci różnych naczyń, narzędzi i innych tego typu przedmiotów. Zabytki ruchome mogą być wydobyte na powierzchnię Ziemi nie tylko przy wykonywaniu prac terenowych, ale także za pomocą sił natury (np. poprzez podnoszenie mrozowe).
Wszystkie ślady działalności i pobytu człowieka są skrupulatnie rejestrowane i dokumentowane. W spisie zabytków znajdują się zarówno odkryte zabytki, miejsca, w których prowadzone są prace jak i te znane z literatury.
Współfinansowanie badań archeologicznych przez Państwo.
Dotacji na badania archeologiczne udziela Minister do spraw kultury i dziedzictwa narodowego na mocy odpowiedniej ustawy. Dofinansowanie do badań archeologicznych jest przyznawane w momencie, kiedy ich koszt jest większy niż 2% kosztów inwestycji.
Kto może prowadzić badania archeologiczne, jak one wyglądają i kto je finansuje? Podsumowanie.
Badania archeologiczne może prowadzić archeolog, który ukończył studia wyższe archeologiczne i odbył przynajmniej 12- miesięczną czynną praktykę zawodową. Same badania mogą być prowadzone na kilka sposobów. Wybór odpowiedniej metody badań należy do archeologa. Wykonywanie
w miejscu planowanej budowy inicjuje inwestor. Dofinansowanie do badań jest przyznawane przez Ministra kultury i dziedzictwa narodowego po spełnieniu odpowiednich warunków.
Licencja: Creative Commons