Ewolucja społeczeństw w różnych środowiskach przyrodniczych spowodowała powstanie w krainach świata odmiennych systemów etycznych i wynikających z nich systemów religijnych.
10.Wielość systemów etycznych i konflikty pomiędzy nimi
Ewolucja społeczeństw ludzkich odbywająca się w różnych środowiskach przyrodniczych spowodowała powstanie w krainach świata odmiennych systemów etycznych i wynikających z nich systemów religijnych. Różnią się one przede wszystkim stosunkami społecznymi pomiędzy mężczyzną i kobietą, a przecież jedno bez drugiego nie może istnieć. System etyczny i religijny wynika z przystosowania społeczeństwa do danych warunków przyrodniczo-społecznych, jednakże migracje narodów i ich kultur, przemieszczających się w wyniku zmian klimatu w różnych czasach na różne strony świata, doprowadziły do ogromnej mozaiki wierzeń. Procesy globalizacji, umożliwione postępem technologicznym w środkach łączności i transportu, skutkują postępującym ujednoliceniem obyczajów społecznego środowiska światowego. Powoduje to presję na kształt światowej kultury, której częścią są systemy etyczne i wynikające z nich systemy religijne i ideologiczne. Ilustruje to następujący cytat:
Zachodni filozofowie postrzegają dwie główne różnice między myślą własną a wschodnią.(…). Po pierwsze, odrzucenie podmiotu, albowiem na różny sposób buddyzm, taoizm, hinduizm negują to, co dla Zachodu stanowi podstawową oczywistość, a mianowicie „ja”, którego złudny charakter starają się pokazywać wymienione doktryny. Dla nich każdy byt to tylko tymczasowy układ zjawisk biologicznych i psychicznych pozbawiony trwałego elementu, jakiejkolwiek „jaźni”: nietrwały pozór, nieuchronnie skazany na rozpad.
Drugie odrzucenie dotyczy dyskursu. Od czasów Greków Zachód wierzy, że człowiek ma zdolność pojmowania świata przy wykorzystaniu języka podporządkowanego rozumowi: dobrze skonstruowany dyskurs jest zgodny z rzeczywistością, dochodzi do porządku rzeczy i odzwierciedla go. Tymczasem w myśl koncepcji wschodniej wszelka mowa jest nieuchronnie nieadekwatna wobec rzeczywistości. Ostateczna natura świata, zakładając, że takie pojęcie ma sens, wymyka się nam. Przekracza nasze zdolności refleksji i ekspresji. Nic nie możemy się o niej dowiedzieć i nic nie potrafimy o niej powiedzieć (Lévi-Strauss 2013:42-43).
Każde „ja” stanowi integralną cząstkę społeczności, której przeznaczeniem jest roztopienie się w społeczeństwie, zharmonizowanie swoich wysiłków ze środowiskiem życia. „Ja” może przetrwać w swoich dziełach i stać się wiecznym. „Ja” jest inteligentnie zmiennym algorytmem warunkowanym przez środowisko i jako takie może istnieć wiecznie wraz z tym odnawianym środowiskiem.
Logiczne jest twierdzenie, że dalszy rozwój środków komunikacji międzyludzkiej, którymi są internet i transport międzykontynentalny, wymusi postępującą unifikację światowego systemu etycznego, co pozwoli na przełamanie wielu uprzedzeń między narodami i zorganizowanie działań dla zaprowadzenia pokoju światowego. Przeszkodą w tym procesie będą prawdopodobnie duchowni (ideolodzy), utrzymujący się z nauczania różnych religii. Należy zapewnić im utrzymanie i nakłonić do porozumienia.
Biorąc pod uwagę ogromne środki przeznaczane na zbrojenia (ok.850 mld dolarów rocznie w 1986r. (Pajestka 1990:195), ok.1100mld dolarów w 2008r. wg Wikipedii ), można stwierdzić, że działania w kierunku ujednolicenia globalnego systemu etycznego i zjednoczenia ludzi, mogą być dla ludzkości najbardziej zyskownym przedsięwzięciem przyszłości. Zaprzestanie zbrojeń i skierowanie tak ogromnych środków na rozwój edukacji i nauki musi przynieść postęp w rozwoju cywilizacji człowieka. Moje badania nad różnymi systemami etycznymi umożliwiają stwierdzenie, że oszczędzanie energii społecznej (nie powodowanie konfliktów) i wszelkich form energii jest uniwersalnym dla wszystkich istot przesłaniem etycznym. Etyka ma wymiar fizyczny i jest nim zdolność społeczeństw do oszczędzania i dobrego wykorzystania wszelkich form energii. Można zatem budować światowy system etyczny w oparciu o jedną zasadę zrozumiałą dla wszystkich i optymalizującą wszelkie ludzkie działania. Zastosowanie tej uniwersalnej etyki umożliwi pełne wykorzystanie zasobów intelektualnych społeczności ludzkich i zrównoważony rozwój naszej cywilizacji w chronionym środowisku naturalnym planety. Musimy mieć świadomość, że przetrwamy jako jeden z wielu gatunków naszej planety, jeśli nie naruszymy jej ekosystemu. Zasada oszczędzania energii musi znaleźć zastosowanie również w ekonomii.
Znakomity polski ekonomista Józef Pajestka pisał: Zasadnicza koncepcja ekonomii klasycznej-oparcia wartości na pracy-miała antropocentryczną orientację i mogła mieć sens tylko przy ignorowaniu środowiska bądź przy założeniu nieograniczoności jej zasobów (Pajestka 1990:190).
W dzisiejszym świecie powinniśmy oprzeć system ekonomiczny na koszcie energii i surowców jako uniwersalnym mierniku wartości wszystkiego. Ich zasoby są ograniczone i powinniśmy je jak najlepiej wykorzystywać czyli ich nie marnować. Wartościowanie oparte na koszcie pracy jest zwodnicze i czasami prowadzi do produkcji bubli i do marnotrawienia surowców. Praca ma różną cenę w zależności od jej podaży, a energia i surowce kosztują wszędzie podobnie i dlatego mogą być uniwersalnym miernikiem wartości. Zresztą we współczesnym globalnym środowisku powinniśmy zwiększyć przepływy sił pracy, aby nowoczesnym strukturom gospodarczym Zachodu dać zastrzyk świeżej krwi w postaci pracowitych mieszkańców Wschodu. Ograniczy to konkurencyjność gospodarczą Wschodu, wspomoże siły produkcji Zachodu i rozwiąże problemy społeczne krajów przyrównikowych. Wg. Williama Stanleya Jevonsą miarą wartości jest użyteczność. Zresztą w dalszym wywodzie proponuję przesuwanie zasobów pracy z kraju do kraju czyli po prostu umożliwienie swobodnej migracji ludzi. Nowy powszechny światowy system etyczny musi zawierać skuteczne mechanizmy prowadzące do równych szans w biznesie dla wszystkich uczestników globalnej społeczności, szans zależnych tylko od ich wiedzy i doświadczenia zawodowego. Oznacza to konieczność powstanie światowego ponadnarodowego centrum wspierania przedsiębiorczości obywateli świata wraz z jego regionalnymi oddziałami.
Jakuszowice, 2013 Bogdan Góralski