Dzięki nowoczesnym terapiom antyretrowirusowym infekcja HIV, która niegdyś oznaczała wyrok śmierci stała się przewlekłą chorobą. Jednak nawet najlepsze leki nie są w stanie całkowicie wyeliminować wirusa, który ukrywa się w organizmie i ponownie zaatakuje pacjenta, jeśli zrezygnuje z leczenia. Aby zachować zdrowie, ludzie z HIV muszą codziennie przyjmować leki przez resztę swojego życia.
Naukowcy z Rockefeller University opracowali nową immunoterapię składającą się z dwóch odmiennych przeciwciał o roboczych nazwach (3BNC117 i 10-1074), dzięki którym przez wiele miesięcy bez przyjmowania żadnych leków można kontrolować HIV. Wykazano już, że terapia jest zarówno bezpieczna, jak i bardziej skuteczna od wcześniej testowanych przeciwciał monoklonalnych o szeroko neutralizującym spektrum działania (ang. Broadly Neutralizing Antibodies,w skrócie bNAbs ). Wyniki opublikowane zostały w Nature and Nature Medicine.
Nussenzweig, profesor Zanvil A. Cohn i profesor Ralph M. Steinman, odkryli te przeciwciała, w trakcie badania osób, które są w stanie bez leków kontrolować HIV. Takich osób jest mniej niż 1% i nazywani są „elitarnymi kontrolerami ” (z ang. elite controllers). Ich naturalne przeciwciała kierują białka na zewnątrz wirusa i rekrutują układ odpornościowy organizmu do zwalczania infekcji. Celem terapii jest przemiana osób żyjących z HIV w „elitarnych kontrolerów”.
Wcześniejsze badania wykazywały, że leczenie pojedynczym przeciwciałem zmniejsza poziom wirusa we krwi, ale efekty były krótkotrwałe. Z czasem wirus mutował w taki sposób, że przeciwciało nie mogło już go znaleźć i zwalczyć. Ponieważ 3BNC117 i 10-1074 atakuje HIV w różny sposób, podanie obydwóch przeciwciał jednocześnie może uniknąć wytworzenie się oporności.
Przeciwciała monoklonalne o szerokim spektrum działania – Przyszłość leczenia HIV
W badaniu klinicznym fazy 1b, uczestnicy zaprzestali przyjmowania leków antyretrowirusowych, a następnie otrzymali trzy infuzje z obydwóch przeciwciał w ciągu sześciu tygodni. Wśród jedenastu osób dziewięć z nich, miało wirusa wrażliwego na oba przeciwciała i leczenie to tłumiło u nich HIV średnio przez 21 tygodni, w tym u niektórych pacjentów ponad 30 tygodni.
W przeciwieństwie do osób przyjmujących monoterapię, osoby otrzymujące leczenie skojarzone nie wykazywały oporności. Co więcej, uczestnicy nie doświadczyli poważnych skutków ubocznych, jedynie niewielkie zmęczenie u niektórych pacjentów.
Caskey i Nussenzweig uważają, że chociaż leczenie skojarzone jest bardzo obiecujące, ma również swoje ograniczenia. Wirus HIV występuje w wielu różnych odmianach, z których nie wszystkie odpowiedzą na dane przeciwciała.
„Te dwa przeciwciała nie będą działać na wszystkich”, mówi Caskey. „Ale jeśli zaczniemy łączyć tę terapię z innymi przeciwciałami albo z lekami antyretrowirusowymi, może to być skuteczne u większej liczby osób „
Nussenzweig dodaje, że z czasem terapia przeciwciałami monoklonalnymi o szerokim spektrum działania mogłaby skłonić organizm do samodzielnego wytwarzania przeciwciał zwalczających HIV. Podobnie jak niektóre przeciwciała przeciwnowotworowe, leki te mogą wchodzić w interakcje z układem odpornościowym gospodarza w celu zwiększenia naturalnej odporności.
Dalsze badania mogą również wydłużyć czas działania przeciwciał. Po zastosowaniu nowo opracowanych wariantów okres ten będzie można wydłużyć kilkukrotnie co wskazywałoby na dawkowanie nawet 1 raz w roku.
Naukowcy są przekonani, że mogą nie tylko przemienić leczenie HIV, ale także sposób, w jaki mu zapobiegamy. Obecnie osoby zagrożone zarażeniem wirusem mogą zapobiegawczo przyjmować leki antywretrowirusowe – ale to również wymaga codziennego dawkowania.
„Jeśli przyszłe badania będą równie udane, przeciwciała monoklonalne mogą naprawdę stać się praktyczną alternatywą dla leków antyretrowirusowych”, mówi Caskey, „alternatywa, która byłaby bezpieczna i nie wymagałaby pigułki każdego dnia”.
„Jeśli wszystko pójdzie zgodnie z planem, mamy nadzieję, że nasze leczenie zostanie zatwierdzone w ciągu najbliższych pięciu lat”, powiedział dr Caskey.
Zobacz także:
CRISPR może pomóc wyprowadzić HIV ze stanu utajonego
Rewolucyjny lek z Hong Kongu zapobiega i leczy HIV.
Wyleczenie HIV możliwe poprzez modfikację genetyczną limfocytów
Nowa szczepionka terapeutyczna może zadać ostateczny cios HBV